Moedwil en misverstand: de neerlandistiek in het publieke debat
🖋 Yra van Dijk
🖋 Yra van Dijk
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zo erg zelfs dat de bacheloropleiding aan de VU inmiddels is opgeheven. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen waaraan juist door de neerlandistiek het hoofd kan worden geboden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten de problemen en stippelen ze de koers uit die het vakgebied zou moeten varen om die problemen te adresseren. Na Frans-Willem Korsten, Saskia Pieterse, Marc van Oostendorp en Piet Gerbrandy is het nu de beurt aan Yra van Dijk, hoogleraar moderne letterkunde aan de Universiteit Leiden. Zij laat zien welke onwaarheden er in de discussie zijn geslopen en formuleert een aantal heldere taken voor de neerlandistiek de komende tien jaar.
Waanzin, gekte of geestesziekte? Een gesprek met Mike Jay
🖋 Matei Iagher
🖋 Matei Iagher
Enkele weken geleden verscheen Mike Jay’s Mescaline: A Global History of the First Psychedelic bij Yale UP. Historicus van de menswetenschappen Matei Iagher sprak hem enige tijd terug over zijn werk, naar aanleiding van zijn geschiedenis van het gesticht.
Lees verder
Nancy Fraser: voorbij de grenzen van het kapitalisme
🖋 Jan Overwijk
🖋 Jan Overwijk
Onze economische groei teert op een eindige planeet, met alle gevolgen voor klimaat en natuur van dien. Jan Overwijk bespreekt het werk van Nancy Fraser, die benadrukt dat we ons begrip van het ‘milieu’ van de economie nog veel breder moeten trekken. Zo komt zij tot een maatschappijkritiek waarmee zij ervoor pleit emancipatie en geborgenheid samen te brengen.
Alle vrouwen verzamelen: emancipatie en gebundelde levens
🖋 Simone Vermeeren
🖋 Simone Vermeeren
Je vindt ze om de haverklap in de boekhandel: bundels waarin de levens van verschillende historisch markante vrouwen worden naverteld. Een goede stap in de vrouwenemancipatie, zo lijkt op het eerste gezicht. Historicus Simone Vermeeren ontleedt de plaats en rol van dergelijke vrouwenverzamelingen in het hedendaags feminisme en legt bloot welke minder emancipatiegerichte agenda’s er soms achter zitten.
Is wiskunde het kompas van de natuurkunde?
🖋 Marcel Vonk
🖋 Marcel Vonk
De relatie tussen wiskunde en natuurkunde kent, zoals elk huwelijk, momenten van voor- en tegenspoed. Robbert Dijkgraaf legt de nadruk op de positieve kanten in zijn recent verschenen essaybundel Het isgelijkteken. Collega-natuurkundige Sabine Hossenfelder is alarmistischer. Zij waarschuwt in Lost in Math dat de natuurkunde een wiskundig moeras in wordt geleid. Snaartheoreticus en schrijver Marcel Vonk legt deze titels naast elkaar en biedt zijn eigen perspectief.
Gas en land: van kolenmijn tot windmolen
🖋 Wytske Versteeg
🖋 Wytske Versteeg
‘Wind- en zonne-energie klinken bedrieglijk onschuldig, totdat die windturbines vlak naast je achtertuin worden gezet, of de zonneweide in een ooit idyllisch weiland.’ Wytske Versteeg bespreekt Gasland. Nederland wordt wakker geschud van Louis Stiller en Staatsmijn Beatrix: gemiste kans of zegen? van Luc Wolters. Het aardgas dat stilletjes onder de Groningers werd weggetapt, besliste het lot van de Limburge kolenmijnen en de dorpen eromheen. Nu de gaswinning tot aardbevingen leidt, blijkt dat de Groningers zich lang niet zo verbonden voelen met het gas als de Limburgers ooit met hun kolenmijnen. Welke lessen kunnen we uit ons gas- en kolenverleden trekken voor de aanstaande energietransitie?
Klem tussen lichaam en geest: een dualisme met gevolgen
🖋 Rien Vermeulen
🖋 Rien Vermeulen
Het idee dat de geest en het lichaam onlosmakelijk verbonden zijn, staat centraal in de boeken Intimiteit van klinisch psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe, Cure: A Journey Into the Science of Mind over Body van de Britse wetenschapsjournalist Jo Marchant en de essaybundel De herontdekking van het lichaam. Over de burn-out van Bregje Hofstede. Hoewel al deze auteurs zich kanten tegen het lichaam-geestdualisme, vindt het soms toch via achterdeurtjes zijn weg naar binnen, aldus neuroloog Rien Vermeulen. Hij bespreekt de gevolgen hiervan voor patiënten en hoe Hofstedes essaybundel een mogelijkheid schetst om het dualisme te omzeilen.
De muren van België: Filip De Pillecyn en de grenzen van het betamelijke
🖋 Wim Verbaal
🖋 Wim Verbaal
De recent heruitgegeven gevangenisdagboeken van collaborateur Filip De Pillecyn vormen een belangrijke getuigenis in de Vlaamse naoorlogse geschiedenis. Dat zijn collaboratie en antisemitisme in de heruitgave niet kritisch gekaderd en zelfs vergoelijkt worden getuigt volgens Wim Verbaal van iets heel anders: het huidige politiek klimaat in Vlaanderen waarin de grenzen van het betamelijke steeds verder worden opgerekt.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Hoe de aarde tot leven kwam (en de dodelijke oprisping die mens heet)
🖋 Arjen Mulder
🖋 Arjen Mulder
Op de ontzaglijke tijdschaal van de geschiedenis van het leven op aarde is de mens slechts een kleine oprisping. Maar dan wel een oprisping met een impact van eenzelfde orde van grootte als het ontstaan van blauwwieren of de inslag van een gigantische komeet. Bioloog Arjen Mulder leest in recente geologische en paleontologische publicaties over het oudste verhaal van het leven, en betoogt dat de wetenschap van het grote per se respect en ontzag voor het allerkleinste betekent.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Omstandig zonlicht: Oost-Oekraïne in Serhi Zjadans Vorosjylovhrad
🖋 Eva Peek
🖋 Eva Peek
Naast een hallucinante leeservaring is de vertaling van Vorosjylovhrad van de grote Oekraïense schrijver Serhi Zjadan een goede gids voor het land, aldus Eva Peek.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Voorbij ongelijkheid? Over geluk, geld en gezondheid
🖋 Jaap Goudsmit
🖋 Jaap Goudsmit
Jaap Goudsmit bespreekt verschillende boeken die de gevolgen van ongelijkheid voor sociaal welzijn onderzoeken. Kunnen armoedebestrijding en het tegengaan van economische ongelijkheid wel aan elkaar gelijkgesteld worden?
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
De literatuurfabriek: Write Now!, of ‘write later’?
🖋 René Kooiker
🖋 René Kooiker
‘Het MFA-programma is het instituut en creatief schrijven het begrip; samen vormen ze de motor achter de opeenvolging van stromingen in de naoorlogse Amerikaanse literatuur.’ Ook in Nederland is dit inmiddels het geval, stelt René Kooiker: we moeten schrijfopleidingen serieus nemen, want ze zijn al bepalender dan we denken.
De hypothesemachine: over feiten, intuïtie en cognitie
🖋 Geerdt Magiels
🖋 Geerdt Magiels
Er is hoop. Je kan jezelf trainen om onbewuste cognitieve reflexen te herkennen, er over na te denken, ze af te wegen tegen redelijke argumenten en bewust je mening bij te sturen. Het gaat niet vanzelf, maar het kan. Bioloog en filosoof Geerdt Magiels legt vier recente boeken over feiten en interpretatie achter elkaar en stapt over.
Wat Marijtje van het vrouwenkiesrecht dacht
🖋 Anne Petterson
🖋 Anne Petterson
Op 10 juni 1919 kregen alle in Nederland wonende vrouwen het recht om middels hun stem actief deel te nemen aan de landelijke politiek: een mijlpaal in een lange geschiedenis van de uitbreiding van politieke burgerrechten. Dit jaar wordt dat gevierd met veel aandacht voor de historische context en de pioniers van het vrouwenkiesrecht. Toch vraagt historicus Anne Petterson zich aan de hand van recente publicaties af of in deze discussie de dagelijkse, lokale, en door ‘gewone vrouwen’ ervaren realiteit van de emancipatiestrijd wel tot zijn recht komt.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
De gevangen schrijver vecht zich door zijn personages naar buiten
🖋 Froukje Santing
🖋 Froukje Santing
De Turkse schrijver en journalist Ahmet Altan zit een levenslange gevangenisstraf uit. Ik zal de wereld nooit meer zien is een getuigenis, zegt Froukje Santing – van de verbeeldende veerkracht van de schrijver. Zijn geest trekt zich niets aan van wat zijn lichaam doorstaat.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
‘Ik heb het altijd gehaat als ze me kunstcriticus noemden’: rancune als leidraad voor kunstbeschouwing
🖋 Daniël Rovers
🖋 Daniël Rovers
Kunstkritiek wordt vandaag de dag op vele manieren bedreven. Toch ontwaart Daniël Rovers een overeenkomst in ieders aanpak: veel critici schrijven vanuit een bepaalde vorm van rancune. In hoog tempo, maar met aandacht voor ongeveer alles, bespreekt Rovers een aanzienlijk deel van de relevante hedendaagse kunstkritiek.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
De taak en de zaak: Magnitsky tussen feit en fictie
🖋 Raymond van den Boogaard
🖋 Raymond van den Boogaard
Met de grondige en ambitieuze politieke thriller De Taak debuteert deze week Rob Polak (pseudoniem Robert Pollack) – raadsheer-plaatsvervanger, voormalig parlementair advocaat en gewezen partner bij een groot internationaal advocatenkantoor. Andermaal blijkt: soms is het aan de verbeelding om de weg naar de waarheid te wijzen – en dat is zeker zo waar het gaat om de machinaties in, van en rond Poetins Rusland. Op de hielen van een bespreking waarin hij betoogde dat Poetins macht niet absoluut is, illustreert Raymond van den Boogaard vandaag hoe de kaarten in Rusland wel geschud worden.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Wie is Poetin echt? ‘We Need to Talk About Putin’
🖋 Raymond van den Boogaard
🖋 Raymond van den Boogaard
Poetin wordt vaak in een rijtje geschaard met Erdoğan, Orbán en Trump. Maar wat weten we echt over macht van de president van Rusland? Voormalig Ruslandcorrespondent Raymond van den Boogaard bespreekt Mark Galeotti’s We Need to Talk About Putin en stelt vast dat voorzichtigheid geboden is.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Ad fontes! De neerlandistiek moet terugkeren naar haar wortels
🖋 Piet Gerbrandy
🖋 Piet Gerbrandy
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zo erg zelfs dat de bacheloropleiding aan de VU inmiddels is opgeheven. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen waaraan juist door de neerlandistiek het hoofd kan worden geboden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten de problemen en stippelen ze de koers uit die het vakgebied zou moeten varen om die problemen te adresseren. Na Frans-Willem Korsten, Saskia Pieterse en Marc van Oostendorp is het nu de beurt aan Piet Gerbrandy, classicus aan de Universiteit van Amsterdam, maar ook criticus, essayist, dichter en redacteur bij De Gids. Daarnaast was hij lange tijd leraar Klassieke Talen.
Lees verder
De kracht van het woord: het n-woord in de Nederlandse vertaalpraktijk
🖋 Neske Beks
🖋 Neske Beks
De afgelopen tijd is veel ophef ontstaan rondom vertalingen van literaire teksten waarin het n-woord voorkomt. Na kritiek op de beoogde vertaling werd besloten de titel van de in 2017 verschenen Nederlandse versie van Margo Jeffersons Negroland onvertaald te laten. Toen in de vertaling van Peau noire, masques blancs van Frantz Fanon het n-woord als het Nederlandse equivalent van het Franse nègre bleek te zijn gebruikt, barstte een felle discussie los. Met het oog op de noodzaak om in kwesties als deze consciëntieuzer met taal om te gaan, nam de in Nederland en Spanje woonachtige Vlaamse schrijver en filmmaker Neske Beks het initiatief voor de oprichting van Alphabet Street, een gilde voor zwarte letterkundigen en wordsmiths. In dit essay, te lezen als statement bij de oprichting, formuleert ze een helder en scherp antwoord op de vraag wanneer en waarom men het n-woord moet vermijden. Alsook waarom het belangrijk is dat dit gesprek niet langer over de hoofden van mensen van kleur wordt gevoerd. En waarom uitgevers het zich, bij de uitgave van (vertalingen van) zwarte literatuur, niet kunnen permitteren om een beroep te doen op een geheel wit team, zonder stil te staan bij zwarte perspectieven, of vertalers van kleur en zwarte kennis en ervaring bij het proces te betrekken.