In de geest van Julien Benda: de intellectueel als straatvechter
🖋 Jouke Huijzer
🖋 Jouke Huijzer
De vertaling van cultuurpessimistische klassiekers kan niet los worden gezien van de opkomst van nieuwrechts. Jouke Huijzer betoogt dat Julien Benda’s Het verraad van de intellectuelen binnen dat genre een unieke plaats inneemt, omdat het ‘intellectuelen’ vooral aanspoort zich te verzetten tegen de gevaren van nationalisme en verrechtsing.
Een plaats voor de herinnering: in memoriam Daša Drndić
🖋 Guido Snel
🖋 Guido Snel
‘Misschien zou het beter zijn als ik een paar van mijn eigen doden hier in de buurt had, ook al waren die tot stof vergaan. Wat als ik hier sterf?’ De levende herinneringen van een migrant, een stad, een heel continent komen samen in de boeken van Daša Drndić (1946, Zagreb), ten onrechte relatief onbekend in Nederland. Guido Snel gedenkt de vorig jaar overleden schrijfster.
Een tempo dat de mens past: literair wandelen op achttiende-eeuws Texel
🖋 Cosette Molijn
🖋 Cosette Molijn
Pieter Kikkert – naast boekhouder onder meer etser en schrijver – liet een romantische beschrijving na van een wandeling die hij in de zomer van 1791 op Texel maakte. Zijn tijdgenoten raadde hij aan hetzelfde te doen: wandelen, in plaats van je gejaagd voort te laten trekken in een rammelende koets. Cosette Molijn bespreekt Eiland in de nevel. Romantische omzwervingen van Pieter Kikkert, de eerste wandelaar op Texel in 1791, de geschiedenis die Lodewijk Dros over Kikkerts wereld schreef.
‘Talking shit in skinny columns’, een gesprek met Eileen Myles
🖋 Dagmar Bosma en Tessel Veneboer
🖋 Dagmar Bosma en Tessel Veneboer
Eileen Myles zou als queer dichter uit een arbeidersgezin nooit als ‘echte’ Amerikaan worden gezien. Reden genoeg om zich in 1991 bij wijze van performance kandidaat te stellen voor het presidentschap. Inmiddels is Myles zo beroemd dat er een personage uit de populaire HBO-serie Transparent op hen werd gebaseerd. Dagmar Bosma en Tessel Veneboer spraken met de experimentele schrijver over de poëzie van het alledaagse, proza dat zich aan alle conventies onttrekt en over de politiek die daarin nooit ver weg is.
Schrijven in cirkels: een interview met Cees Nooteboom
🖋 Margot Dijkgraaf
🖋 Margot Dijkgraaf
Terwijl de lovende besprekingen van zijn vorig najaar verschenen Venetië. De leeuw, de stad en het water aanhouden, ontving Cees Nooteboom gisteren een eredoctoraat van het prestigieuze University College London. Waar is de eeuwige wandelaar Nooteboom naar op zoek, en wat wil hij ons tonen? Margot Dijkgraaf wandelde voor de Nederlandse Boekengids een stukje met hem op.
Herinneren, herhalen: koloniale erfenissen in de politiek
🖋 Elizabeth Buettner
🖋 Elizabeth Buettner
‘De typering van Falkland Islanders, radicale verdedigers van een wit Rhodesië, en Ulster-loyalisten als “Britain’s pieds noirs” is politiek provocerend maar stemt tot nadenken.’ Elizabeth Buettner bespreekt Empires of the Mind, waarin Robert Gildea uit de doeken doet hoe het koloniale verleden van de Franse en Britse rijken de hedendaagse politiek blijft bepalen.
Een vervlochten stamboom? Wat DNA ons leert over het leven
🖋 Renée van Amerongen
🖋 Renée van Amerongen
Zou het wetenschappelijke belangstelling, onze ijdelheid of toch de technologische potentie zijn, die onze interesse in genen zo voedt? Celbioloog en kankeronderzoeker Renée van Amerongen leest twee titels die onze stamboom tot de prehistorie terug ontrafelen, en blikt vooruit op wat gentechnologie ons aan beloftes en gevaren te bieden heeft.
Interview met Frans de Waal: ‘We hebben de deur geopend naar empathie met dieren’
🖋 Maarten Reesink
🖋 Maarten Reesink
Frans de Waal is auteur van talloze bestsellers over gedrag, intelligentie en emoties bij dieren, en behoeft in die zin geen enkele introductie. Wie hij is weet iedereen, maar over wat hij is valt te discussiëren. Bioloog of psycholoog? Etholoog, primatoloog of zelfs filosoof? Die verwarring komt niet voort uit het werk van De Waal: dat is ondanks de reikwijdte juist erg coherent en consistent. Het zit hem eerder in zijn soort ideeën over dieren, vooral apen, mensapen en de gelijkenissen met onszelf – waarvan we de implicaties ruim anderhalve eeuw na Darwin nog altijd niet goed weten te doordenken. Dat is althans het idee van Maarten Reesink, mede ingegeven door ideeën binnen (Human) Animal Studies, dat hij doceert aan de Universiteit van Amsterdam. Animal Studies is een relatief jong, interdisciplinair vakgebied dat gaat over de veelheid aan relaties (dus niet per se overeenkomsten) tussen mensen en andere dieren, vanuit diverse alfa- en gammaperspectieven. Naar aanleiding van het nieuwe boek van De Waal, Mama’s laatste omhelzing, gaat Reesink in dit gesprek dan ook vooral op zoek naar verbanden tussen zijn onderzoek en ideeën en het werk van andere mensen die zich met andere dieren bezighouden.
Een schuchtere beschavingsmissie: Congo in België
🖋 Kristof Smeyers
🖋 Kristof Smeyers
Regelmatig wordt er in België een standbeeld van Leopold II besmeurd met rode verf – een verwijzing naar het bloeddorstige koloniale regime van de vorst in Congo. Toch staat de dekolonisatie van de Belgische publieke sfeer nog in de kinderschoenen, blijkt uit Kristof Smeyers bespreking van The Leopard, the Lion and the Cock van Matthew Stanard.
Herodotus:
verteller of geschiedschrijver?
🖋 Piet Gerbrandy
verteller of geschiedschrijver?
🖋 Piet Gerbrandy
‘Wie Herodotus als geschiedschrijver ziet, moet zich de vraag stellen hoe goed hij zich heeft gedocumenteerd en hoe objectief hij is. Maar dat zijn de verkeerde vragen.’ Piet Gerbrandy leest de nieuwe vertaling van Herodotus’ Historiën, die eindelijk recht doet aan de intelligente en ruimdenkende geest van deze oervader van de vertelkunst.
Moedwil en misverstand: de neerlandistiek in het publieke debat
🖋 Yra van Dijk
🖋 Yra van Dijk
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zo erg zelfs dat de bacheloropleiding aan de VU inmiddels is opgeheven. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen waaraan juist door de neerlandistiek het hoofd kan worden geboden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten de problemen en stippelen ze de koers uit die het vakgebied zou moeten varen om die problemen te adresseren. Na Frans-Willem Korsten, Saskia Pieterse, Marc van Oostendorp en Piet Gerbrandy is het nu de beurt aan Yra van Dijk, hoogleraar moderne letterkunde aan de Universiteit Leiden. Zij laat zien welke onwaarheden er in de discussie zijn geslopen en formuleert een aantal heldere taken voor de neerlandistiek de komende tien jaar.
Waanzin, gekte of geestesziekte? Een gesprek met Mike Jay
🖋 Matei Iagher
🖋 Matei Iagher
Enkele weken geleden verscheen Mike Jay’s Mescaline: A Global History of the First Psychedelic bij Yale UP. Historicus van de menswetenschappen Matei Iagher sprak hem enige tijd terug over zijn werk, naar aanleiding van zijn geschiedenis van het gesticht.
Lees verder
Nancy Fraser: voorbij de grenzen van het kapitalisme
🖋 Jan Overwijk
🖋 Jan Overwijk
Onze economische groei teert op een eindige planeet, met alle gevolgen voor klimaat en natuur van dien. Jan Overwijk bespreekt het werk van Nancy Fraser, die benadrukt dat we ons begrip van het ‘milieu’ van de economie nog veel breder moeten trekken. Zo komt zij tot een maatschappijkritiek waarmee zij ervoor pleit emancipatie en geborgenheid samen te brengen.
Alle vrouwen verzamelen: emancipatie en gebundelde levens
🖋 Simone Vermeeren
🖋 Simone Vermeeren
Je vindt ze om de haverklap in de boekhandel: bundels waarin de levens van verschillende historisch markante vrouwen worden naverteld. Een goede stap in de vrouwenemancipatie, zo lijkt op het eerste gezicht. Historicus Simone Vermeeren ontleedt de plaats en rol van dergelijke vrouwenverzamelingen in het hedendaags feminisme en legt bloot welke minder emancipatiegerichte agenda’s er soms achter zitten.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Is wiskunde het kompas van de natuurkunde?
🖋 Marcel Vonk
🖋 Marcel Vonk
De relatie tussen wiskunde en natuurkunde kent, zoals elk huwelijk, momenten van voor- en tegenspoed. Robbert Dijkgraaf legt de nadruk op de positieve kanten in zijn recent verschenen essaybundel Het isgelijkteken. Collega-natuurkundige Sabine Hossenfelder is alarmistischer. Zij waarschuwt in Lost in Math dat de natuurkunde een wiskundig moeras in wordt geleid. Snaartheoreticus en schrijver Marcel Vonk legt deze titels naast elkaar en biedt zijn eigen perspectief.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Gas en land: van kolenmijn tot windmolen
🖋 Wytske Versteeg
🖋 Wytske Versteeg
‘Wind- en zonne-energie klinken bedrieglijk onschuldig, totdat die windturbines vlak naast je achtertuin worden gezet, of de zonneweide in een ooit idyllisch weiland.’ Wytske Versteeg bespreekt Gasland. Nederland wordt wakker geschud van Louis Stiller en Staatsmijn Beatrix: gemiste kans of zegen? van Luc Wolters. Het aardgas dat stilletjes onder de Groningers werd weggetapt, besliste het lot van de Limburge kolenmijnen en de dorpen eromheen. Nu de gaswinning tot aardbevingen leidt, blijkt dat de Groningers zich lang niet zo verbonden voelen met het gas als de Limburgers ooit met hun kolenmijnen. Welke lessen kunnen we uit ons gas- en kolenverleden trekken voor de aanstaande energietransitie?
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Klem tussen lichaam en geest: een dualisme met gevolgen
🖋 Rien Vermeulen
🖋 Rien Vermeulen
Het idee dat de geest en het lichaam onlosmakelijk verbonden zijn, staat centraal in de boeken Intimiteit van klinisch psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe, Cure: A Journey Into the Science of Mind over Body van de Britse wetenschapsjournalist Jo Marchant en de essaybundel De herontdekking van het lichaam. Over de burn-out van Bregje Hofstede. Hoewel al deze auteurs zich kanten tegen het lichaam-geestdualisme, vindt het soms toch via achterdeurtjes zijn weg naar binnen, aldus neuroloog Rien Vermeulen. Hij bespreekt de gevolgen hiervan voor patiënten en hoe Hofstedes essaybundel een mogelijkheid schetst om het dualisme te omzeilen.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
De muren van België: Filip De Pillecyn en de grenzen van het betamelijke
🖋 Wim Verbaal
🖋 Wim Verbaal
De recent heruitgegeven gevangenisdagboeken van collaborateur Filip De Pillecyn vormen een belangrijke getuigenis in de Vlaamse naoorlogse geschiedenis. Dat zijn collaboratie en antisemitisme in de heruitgave niet kritisch gekaderd en zelfs vergoelijkt worden getuigt volgens Wim Verbaal van iets heel anders: het huidige politiek klimaat in Vlaanderen waarin de grenzen van het betamelijke steeds verder worden opgerekt.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Hoe de aarde tot leven kwam (en de dodelijke oprisping die mens heet)
🖋 Arjen Mulder
🖋 Arjen Mulder
Op de ontzaglijke tijdschaal van de geschiedenis van het leven op aarde is de mens slechts een kleine oprisping. Maar dan wel een oprisping met een impact van eenzelfde orde van grootte als het ontstaan van blauwwieren of de inslag van een gigantische komeet. Bioloog Arjen Mulder leest in recente geologische en paleontologische publicaties over het oudste verhaal van het leven, en betoogt dat de wetenschap van het grote per se respect en ontzag voor het allerkleinste betekent.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Omstandig zonlicht: Oost-Oekraïne in Serhi Zjadans Vorosjylovhrad
🖋 Eva Peek
🖋 Eva Peek
Naast een hallucinante leeservaring is de vertaling van Vorosjylovhrad van de grote Oekraïense schrijver Serhi Zjadan een goede gids voor het land, aldus Eva Peek.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)