Tot Nederlander gemaakt worden
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zelfs zo erg dat de studie aan sommige universiteiten op het punt van opheffing staat. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen die juist door de neerlandistiek het hoofd geboden kunnen worden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten die problemen en de koers die het vakgebied zou moeten varen om ze te adresseren. De discussie werd geopend door Frans-Willem Korsten en wordt nu vervolgd door Saskia Pieterse, docent Nederlands aan de Universiteit Utrecht. Zij stelt voor dat neerlandici het voortouw zullen nemen in sociologisch onderzoek naar de processen die iemand tot Nederlander maken.
Je est un autre: over identiteitspolitiek
In Nederland en daarbuiten wordt het politieke debat steeds vaker uitgevochten langs de lijnen van identiteit en de aanspraak op erkenning die verschillende groepen maken. Marjolijn Voogel bespreekt drie nieuwe titels die de zin en onzin van identiteitspolitiek ontleden, en hoopt zo een manier te vinden om met de verdere polarisering tussen identiteiten om te leren gaan.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
De persoonlijke herinnering ís geschiedenis: een weerwoord
Kester Freriks reageert op Remco Rabens zeer kritische bespreking van zijn pamflet Tempo doeloe, een omhelzing: ‘De vele duizenden lezers van de boeken van Haasse, van Rob Nieuwenhuys en zijn fotoboeken over Tempo doeloe, een verzonken wereld 1870-1920 (1981), lezers van F. Springer en Van Dis, maar ook van Alfred Birney en Pramoedya Ananta Toer hebben één ding met elkaar gemeen: ze voelen zich verbonden met Nederlands-Indië. Deze mensen kan niet zomaar verweten worden dat ze onderdeel uitmaken van een door en door kwalijk systeem. Als je, zoals Van Walsum benadrukt, ‘de overzeese geschiedenis uitsluitend een oefening in hedendaags moralisme’ noemt, dan sluit je de ogen voor de betekenis van die geschiedenis voor de mensen die ermee verbonden zijn.
Hollands Glorie: Blokker, Gazelle, Hema en Van Heek
Vier iconische Nederlandse familiebedrijven, vier roerige geschiedenissen – Roel Janssen neemt vier boeken, over HEMA, Blokker, Gazelle en Van Heek, onder de loep. Over steenrijke families, private equitybarbaren, en onwaarschijnlijke ontsnappingen.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Het huis van de schrijver: Stevens over Meijsing
‘Schrijvers over schrijvers’, de titel van een reeks waarin Nederlandse literair auteurs schrijven over een volgens hen Heel Goed Nederlands Boek. Herman Stevens bespreekt Malocchio van Geerten Meijsing uit 2003, een van de weinige Nederlandse romans over ouderschap, met de linkerhand geschreven bovendien, en daarom een moedig boek.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Organiseren voor de toekomst: voorbij het kapitalisme
De economie globaliseert almaar verder en ook de politieke aanwezigheid van extreemrechts valt in steeds meer landen niet te ontkennen. Aan de linkerzijde van het politieke spectrum ontbreekt de organisatie om zich tegen beide tendensen te verzetten. Door vragen van diversiteit en democratie samen te brengen met een utopisch denken houdt Bram Ieven een vurig pleidooi voor een hernieuwde blik op een postkapitalistische toekomst.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Vervolgbrief Geerten Waling aan Rob Hartmans, 24/12/2018
Rob Hartmans en Geerten Waling schrijven elkaar over Peter Hitchens’ Opstand tegen God, John Grays Seven Types of Atheism en Tim Cranes The Meaning of Belief: Religion from an Atheist’s Point of View. Waling: ‘Kenmerkend voor dat nieuwe atheïsme is de compromisloosheid: geen water bij de wijn, geen zalvende woorden om een dispuut over religieuze dogma’s te sussen, geen mantel der liefde om de onzin te bedekken die sommige gelovigen uitkramen.’ Hartmans: ‘Wie elke vorm van irrationalisme, massahysterie of politiek fanatisme “religieus” noemt, rekt het begrip ‘religie’ zover op dat het zijn betekenis verliest.’.
Lees verder
Vervolgbrief Rob Hartmans aan Geerten Waling, 24/12/2018
Rob Hartmans en Geerten Waling schrijven elkaar over Peter Hitchens’ Opstand tegen God, John Grays Seven Types of Atheism en Tim Cranes The Meaning of Belief: Religion from an Atheist’s Point of View. Waling: ‘Kenmerkend voor dat nieuwe atheïsme is de compromisloosheid: geen water bij de wijn, geen zalvende woorden om een dispuut over religieuze dogma’s te sussen, geen mantel der liefde om de onzin te bedekken die sommige gelovigen uitkramen.’ Hartmans: ‘Wie elke vorm van irrationalisme, massahysterie of politiek fanatisme “religieus” noemt, rekt het begrip ‘religie’ zover op dat het zijn betekenis verliest.’.
Lees verder
Nooit meer Indië: de zes denkfouten van Kester Freriks
Begin oktober verscheen Kester Freriks’ ‘pamflet’ voor ‘eerherstel’ van tempo doeloe – zeg maar de goede oude tijd in Nederlands-Indië. Daags ervoor verschafte NRC Handelsblad zijn eigen medewerker de ruimte om zijn punt alvast te maken. ‘Tempo doeloe – ook een mooie tijd’ kopte het stuk. Meteen verschenen er verontwaardigde en vlammende reacties die beweerden dat Freriks het systematische geweld van het kolonialisme ontkende of verzachtte. Ook Remco Raben was geneigd zich bij dit koor aan te sluiten, maar hield zich in: zijn naam is Pavlov, zegt hij, maar de hond bleef aangelijnd. Dit was te gemakkelijk. Misschien had Kester Freriks ons iets te vertellen. Konden we niet, in plaats van hem a priori af te fikken, proberen te begrijpen waarom Freriks dit pamflet geschreven heeft? Welk punt maakt hij precies? Laten we dat eerst proberen vast te stellen. Vervolgens kunnen we zien of hij overtuigt.
De redacteur is niet dood: de affaire Ian Buruma
Iets meer dan een jaar geleden trad Ian Buruma aan als hoofdredacteur van The New York Review of Books. Iets meer dan een maand geleden nam Buruma afscheid van diezelfde Review, gestruikeld over zijn beslissing in een dossier gewijd aan #MeToo en ‘The Fall of Men’ een persoonlijk relaas op te nemen van de gevallen Canadese radioster Jian Ghomeshi.
Hoewel het vertrek van Buruma niet in directe zin een #MeToo-kwestie is, laat de zaak heel goed zien dat #MeToo over meer gaat dan het aankaarten van grensoverschrijdend seksueel gedrag en de genderkloof waartoe de hashtagbeweging vaak wordt gereduceerd. Zo dicht aan de oppervlakte en tegelijkertijd zo diepgeworteld als ze in al haar gevoeligheid is, vereist de kwestie van ieder die zich er publiekelijk over uitlaat dat met buitengewone zorg te doen. Wellicht geldt dat nog wel sterker voor degenen die het publieke debat ‘achter de schermen’ richten en contextualiseren: de makers van tijdschriften, van programma’s, van blogs. De Nederlandse Boekengids, die zich welbewust the Dutch Review of Books noemt, en warme banden onderhoudt met de New Yorkse en Londense Reviews, vormt daarop geen uitzondering. De vragen die zich daar in september aandienden of dat hadden moeten doen, gaan ook ons als redactie direct aan.
In ongenade: overwegingen bij het terugtreden van Ian Buruma
Hoe komt het nu eigenlijk dat Ian Buruma al binnen een jaar het veld moest ruimen bij The New York Review of Books? Classicus David Rijser verkent het mijnenveld, markeert links en rechts mijnen, en probeert te achterhalen op welke Buruma nu eigenlijk precies liep en waarom. Zou iets meer kalmte, nuance en vertrouwen in het (noodzakelijkerwijs gebrekkige) recht als toetssteen niet op zijn plaats zijn, vraagt hij.
Morrelen aan de macht: een recht tegen onrecht
Waar David Rijser betoogt dat onze beschaving gebaat zou zijn bij iets meer kalmte en vertrouwen in evoluerende instituties, betoogt Persis Bekkering dat het falen van die instituties in de bestrijding en berechting van intimidatie en machtsmisbruik geen nevenschade is, maar fundamenteel; de evolutie niet alleen te traag, maar ook langs de verkeerde weg. In plaats van bezwerend tot kalmte te manen, zegt Bekkering, moeten we onder ogen zien dat instituties als onze rechtspraak fundamenteel onrechtvaardig zijn en structureel falen waar het gaat om de bescherming van diegenen die het meeste bescherming nodig hebben. Toch ziet ook Bekkering, net als Rijser, een sleutelrol weggelegd voor het recht, zij het van een heel ander soort.
Rob Hartmans aan Geerten Waling, 26/11/2018
Rob Hartmans en Geerten Waling schrijven elkaar over Peter Hitchens’ Opstand tegen God, John Grays Seven Types of Atheism en Tim Cranes The Meaning of Belief: Religion from an Atheist’s Point of View. Waling: ‘Kenmerkend voor dat nieuwe atheïsme is de compromisloosheid: geen water bij de wijn, geen zalvende woorden om een dispuut over religieuze dogma’s te sussen, geen mantel der liefde om de onzin te bedekken die sommige gelovigen uitkramen.’ Hartmans: ‘Wie elke vorm van irrationalisme, massahysterie of politiek fanatisme “religieus” noemt, rekt het begrip ‘religie’ zover op dat het zijn betekenis verliest.’.
Lees verder
Geerten Waling aan Rob Hartmans, 26/11/2018
Rob Hartmans en Geerten Waling schrijven elkaar over Peter Hitchens' Opstand tegen God, John Grays Seven Types of Atheism en Tim Cranes The Meaning of Belief: Religion from an Atheist’s Point of View. Waling: 'Kenmerkend voor dat nieuwe atheïsme is de compromisloosheid: geen water bij de wijn, geen zalvende woorden om een dispuut over religieuze dogma’s te sussen, geen mantel der liefde om de onzin te bedekken die sommige gelovigen uitkramen.' Hartmans: 'Wie elke vorm van irrationalisme, massahysterie of politiek fanatisme "religieus" noemt, rekt het begrip ‘religie’ zover op dat het zijn betekenis verliest.'.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Het onbewogen bbp: bij een hardnekkig statistiekje
De afgelopen jaren verschijnt het ene na het andere boek dat de beperkingen van het bruto nationaal product in kaart brengt. Steeds wordt aangetoond dat het meten van de economie in één statistiek een veelvoud aan nadelen met zich meebrengt. En toch staat het bbp nog als een huis. Paul Teule duikt in de geschiedenis van het bbp en onderzoekt waarom het 'statistiekje', alle kritiek ten spijt, onaantastbaar lijkt: het is de statistische belichaming van het ideaal van economische groei.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Oude en nieuwe Antigones: een ‘commonality of feelings’
Kamila Shamsies roman Home Fire is ogenschijnlijk twee dingen tegelijk: een hedendaags radicaliseringsverhaal, met apps en Skype en SUV’s, met een hippe flat in Londen, etnisch geprofileerde vliegveldcontroles en een fatale reis naar Raqqa, en een geactualiseerde versie van Sophocles’ klassieke tragedie Antigone. Christiaan Caspers laat niet alleen zien hoe de roman in verbinding staat met heel oude narratieven, maar ook hoe de roman zijn lezers verbinding doet voelen met hun medemens.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Slauerhoff: verscheurdheid en vakmanschap
Het cliché van het getourmenteerde kunstenaarsgenie is al vaak weerlegd, maar soms is het simpelweg waar. In het geval van Nederlands meest 'romantische' dichter J. Slauerhoff, zo betoogt Piet Gerbrandy, zijn vakmanschap en een verscheurd gevoelsleven niet los van elkaar te zien.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Kathy Ackers canon: porno, plagiaat & Propertius
Experimenteel schrijver, postpunk-icoon, performancekunstenaar, classicus en feminist: de Amerikaanse Kathy Acker (1947-1997) – in de jaren zeventig nog een underground verschijnsel uit de New Yorkse scene – verwierf in de jaren tachtig en negentig bredere bekendheid door haar beruchte levensstijl en literaire experimenten. Dertig jaar later lijkt haar werk een tweede leven te krijgen. Tessel Veneboer en Jip Lemmens lopen het nachleben van Kathy Acker na in recente literatuur die direct of indirect aan haar gewijd is en laten zien welke belangwekkende rol Ackers werk speelt in hedendaags feminisme.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Verlichting in individualistische tijden: Sōseki Natsume
De Japanse schrijver Sōseki Natsume, inmiddels meer dan een eeuw geleden overleden, liet een oeuvre na waarin hij het lot beschreef van de mens in een individualiserende wereld: het naar westers voorbeeld moderniserende Japan. Pieter Kranenborg laat zien waarom we als ontheemde, eenentwintigste-eeuwse westerlingen uit de vele docent-leerlingrelaties in Natsumes oeuvre nog altijd lessen kunnen trekken.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Taal als wapen. De urgentie van de neerlandistiek
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zelfs zo erg dat de studie aan sommige universiteiten op het punt van opheffing staat. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen die juist door de neerlandistiek het hoofd geboden kunnen worden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten die problemen en de koers die het vakgebied zou moeten varen om ze te adresseren. De discussie wordt geopend door Frans-Willem Korsten, bijzonder hoogleraar literatuur en maatschappij aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en hoofddocent aan de Universiteit Leiden.
Lees verder