Secularisme en feminisme: een noodzakelijk huwelijk?
🖋 Pol van de Wiel
🖋 Pol van de Wiel
De westerse moderniteit bracht een nieuwe orde van vrouwenonderwerping met zich mee, betoont Pol van de Wiel. Juist in tijden van democratisering en secularisering werd zekerheid gezocht in strikte sekseverhoudingen en hiërarchische instituties, zoals het huwelijk. Niet iedereen kon zich hierin vinden: zo is de echt in het werk van Mary Wollstonecraft de centrale steen des aanstoots.
Het scheppen van een dichter: op zoek naar de ware ‘Fernando Pessoa’
🖋 Maarten Asscher
🖋 Maarten Asscher
Al decennialang is Nederland bezig om zicht te krijgen op het dichterschap van de avant-gardist Fernando Pessoa (1888-1935), misschien wel de grootste dichter van de Europese moderniteit, in elk geval die van Portugal. Het werk van de Portugees, die 136 heteroniemen had, is een doolhof waar maar moeilijk uit te geraken valt. Maarten Asscher reconstrueert de Nederlandse ontdekking van Pessoa en bespreekt het voorlopige sluitstuk van de Pessoa-receptie in Nederland, de vertaling van een selectie van zijn orthonieme gedichten door Harrie Lemmens. Waar in dit web van heteroniemen en vertalingen bevindt zich de ware Pessoa?
‘Mensenrechten zijn even geen prioriteit’: de politiek van mensenrechten in historisch perspectief
🖋 René Koekkoek
🖋 René Koekkoek
Het jubelmoment van de internationale mensenrechtenbeweging met superstar-secretaris-generaal Kofi Annan is definitief voorbij. De beloften van rechtvaardigheid ten spijt, wordt het huidige tijdperk gekenmerkt door groeiende sociaaleconomische ongelijkheid. Deze ontwikkeling vindt weerklank in de historische wetenschap, toont René Koekkoek: ook daar is ten aanzien van mensenrechten niet langer sprake van een triomfantelijk discours.
De verlokking van het mollenbestaan
🖋 Guido van Hengel
🖋 Guido van Hengel
Waartoe graven wij? Guido van Hengel reist drie auteurs achterna, de diepte in. Hij komt terecht in een wereld die wordt bevolkt door mijnwerkers, mollenjagers en graffitikunstenaars. Een wereld waar we nog maar weinig van weten, maar die we toch binnendringen, om ons kernafval op te slaan of naar olie te boren. Wat komt er daardoor uit de diepte naar boven?
Totalitaire walm of liberale geest? De politieke lezing van Hegel
🖋 Michiel Leezenberg
🖋 Michiel Leezenberg
Hoewel Hegels Phänomenologie des Geistes al ruim twee eeuwen geleden verscheen, en de westerse filosofie sindsdien nooit meer dezelfde is geweest, hebben maar weinig filosofen de vingers willen branden aan een diepgravende liberale politieke exegese van deze klassieker. Dat wil zeggen, tot nu. Michiel Leezenberg onderwerpt Robert Brandoms nieuwe, vuistdikke Hegelinterpretatie aan een grondige lezing.
De kille bevrijding
🖋 Nora van Arkel
🖋 Nora van Arkel
Wat gebeurt er als je naar kunst kijkt? Als een schilderij je van je stuk brengt, of een theaterstuk je een gevoel van vervreemding geeft? Nora van Arkel schrijft over de werken die haar kijk op kunst vormden en haar verlangen naar absurde vrijheid aanwakkerden. Dit stuk stond op de longlist van de Joost Zwagerman Essayprijs 2019, een prijs bedoeld om nieuw essayerend talent voor het voetlicht te brengen.
Eerlijke schrijvers, afwezige sprekers: Ben Lerners The Topeka School
🖋 Kyrke Otto
🖋 Kyrke Otto
Hoe kan een romanschrijver in deze tijd verantwoordelijkheid nemen voor wat hij schrijft? Ben Lerners jongste roman Leerjaren in Topeka geeft een antwoord, dat classicus en filosoof Kyrke Otto voor ons herhaalt.
‘For we are all your scholars’: leven en werk van Adam Smith (1723-1790)
Ondanks zijn status als beschermheilige van het liberalisme en grondlegger van de economische wetenschap waren Adam Smiths hoofdwerken The Theory of Moral Sentiments (1759) en The Wealth of Nations (1776) tot voor kort niet in het Nederlands te lezen. Ruim twee eeuwen later is het eindelijk zover: in 2018 verscheen Theorie van de Morele Gevoelens bij A & W Uitgevers, in juni 2019 De welvaart van landen bij Boom. Niels Springveld beschrijft hoe de twee boeken zich tot elkaar verhouden en gaat na wat er klopt van Smiths reputatie als marktfundamentalist.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
De terugkeer van het onderdrukte: Adorno en de aard van het rechts-radicalisme
🖋 Thijs Lijster
🖋 Thijs Lijster
In de zomer van 2019 publiceerde uitgeverij Suhrkamp Theodor Adorno’s verbazingwekkend actuele voordracht Aspekte des neuen Rechts-radikalismus (1967), waarin de brompotfilosoof en kritische theorie-mastodont de retorische trucs van zijn reactionaire en conservatieve tijdgenoten fileerde. Inmiddels is het boekje ook in Nederlandse vertaling verschenen bij Octavo. Cultuurfilosoof Thijs Lijster plaatst Adorno’s interventie in historische context en verkent hoe we aan de hand van de analyses van het kopstuk van de Frankfurter Schule het hedendaagse rechts-radicalisme kunnen begrijpen.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Redactietip — Hebben Marx en Engels ons nog iets te melden? Drie recente intellectuele biografieën
🖋 Camille Creyghton
🖋 Camille Creyghton
150 jaar geleden verscheen het eerste deel van Marx’ Das Kapital. Het bleek aanleiding voor betrekkelijk weinig festiviteiten, maar des te meer voor biografische herevaluaties. Cultuurhistorica Camille Creyghton legt drie recente monsterbiografiën van Marx en Engels naast elkaar, vraagt wat we nog aan deze oude kerels hebben, en komt tot de conclusie dat juist het feit dat hun werk niet voorspellend is gebleken, ons de vrijheid geeft met hun ideeën aan de haal te gaan. Een uitnodiging.
Redactietip — Lof van de illogica: over De God Denkbaar Denkbaar de God van Willem Frederik Hermans
🖋 Anneke Brassinga
🖋 Anneke Brassinga
‘Schrijvers over schrijvers’, de titel van een reeks waarin Nederlandse literair auteurs schrijven over een volgens hen Heel Goed Nederlands Boek. Anneke Brassinga herlas De God Denkbaar Denkbaar de God van Willem Frederik Hermans en moest opnieuw schaterlachen om deze betoverende lofzang op de illogica.
Lees verder
Redactietip — De kracht van het woord: het n-woord in de Nederlandse vertaalpraktijk
🖋 Neske Beks
🖋 Neske Beks
De afgelopen tijd is veel ophef ontstaan rondom vertalingen van literaire teksten waarin het n-woord voorkomt. Na kritiek op de beoogde vertaling werd besloten de titel van de in 2017 verschenen Nederlandse versie van Margo Jeffersons Negroland onvertaald te laten. Toen in de vertaling van Peau noire, masques blancs van Frantz Fanon het n-woord als het Nederlandse equivalent van het Franse nègre bleek te zijn gebruikt, barstte een felle discussie los. Met het oog op de noodzaak om in kwesties als deze consciëntieuzer met taal om te gaan, nam de in Nederland en Spanje woonachtige Vlaamse schrijver en filmmaker Neske Beks het initiatief voor de oprichting van Alphabet Street, een gilde voor zwarte letterkundigen en wordsmiths. In dit essay, te lezen als statement bij de oprichting, formuleert ze een helder en scherp antwoord op de vraag wanneer en waarom men het n-woord moet vermijden. Alsook waarom het belangrijk is dat dit gesprek niet langer over de hoofden van mensen van kleur wordt gevoerd. En waarom uitgevers het zich, bij de uitgave van (vertalingen van) zwarte literatuur, niet kunnen permitteren om een beroep te doen op een geheel wit team, zonder stil te staan bij zwarte perspectieven, of vertalers van kleur en zwarte kennis en ervaring bij het proces te betrekken.
Redactietip — Moedwil en misverstand: de neerlandistiek in het publieke debat
🖋 Yra van Dijk
🖋 Yra van Dijk
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zo erg zelfs dat de bacheloropleiding aan de VU inmiddels is opgeheven. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen waaraan juist door de neerlandistiek het hoofd kan worden geboden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten de problemen en stippelen ze de koers uit die het vakgebied zou moeten varen om die problemen te adresseren. Na Frans-Willem Korsten, Saskia Pieterse, Marc van Oostendorp en Piet Gerbrandy is het nu de beurt aan Yra van Dijk, hoogleraar moderne letterkunde aan de Universiteit Leiden. Zij laat zien welke onwaarheden er in de discussie zijn geslopen en formuleert een aantal heldere taken voor de neerlandistiek de komende tien jaar.
Redactietip — Het sprekende zwijgen van de meisjes: mythische vrouwen krijgen een eigen stem
🖋 Jacqueline Klooster
🖋 Jacqueline Klooster
De klassieke oudheid voor zover die aan ons is overgeleverd wordt gedomineerd door mannen. De vrouwen in de klassieke literatuur, of ze nu spreken of stom blijven, hoofdpersoon zijn of stille figuranten – allemaal zijn ze uiteindelijk creaties van mannen. Toch krijgen die mythische vrouwen nu wel degelijk een eigen, vrouwelijke stem, omdat hun geschiedenissen worden herschreven door moderne schrijvers. Jacqueline Klooster onderzoekt de vrouwelijke verbeelding en receptie van de oudheid in Circe van Madeline Miller en The Silence of the Girls van Pat Barker.
Redactietip — Een vervlochten stamboom? Wat DNA ons leert over het leven
🖋 Renée van Amerongen
🖋 Renée van Amerongen
Zou het wetenschappelijke belangstelling, onze ijdelheid of toch de technologische potentie zijn, die onze interesse in genen zo voedt? Celbioloog en kankeronderzoeker Renée van Amerongen leest twee titels die onze stamboom tot de prehistorie terug ontrafelen, en blikt vooruit op wat gentechnologie ons aan beloftes en gevaren te bieden heeft.
Redactietip — Alain Badiou en het avontuur van de uitzondering
🖋 Samuel Vriezen
🖋 Samuel Vriezen
Alain Badiou publiceerde vorig jaar met het derde deel van zijn L’être et l’événement-serie de conclusie van dertig jaar denken: een hoogst abstract filosofisch systeem dat de wiskundige verzamelingenleer combineert met eeuwenoude wijsgerige problemen en militante emancipatoire politiek. Samuel Vriezen neemt dit duizelingwekkende Werk onder de loep, en laat zien waarom zowel complexe wiskunde als hardcore metafysica nodig zijn om de wereld te veranderen.
Lees verder
Pleidooi voor het vitalisme (vs. het wetenschappelijk materialisme)
🖋 Arjen Mulder
🖋 Arjen Mulder
Wat is leven? Een vraag zo oud als het weten zelf, met een antwoord zo oud en complex dat het antwoord misschien nooit gevonden zal worden. In de levenswetenschappen lijkt het wetenschappelijk materialisme, dat het leven tot zijn kleinste, levenloze onderdelen terugbrengt, het gewonnen te hebben van het vitalisme, dat vasthoudt aan een niet-reduceerbare levenskracht. Arjen Mulder laat zien dat die ‘kracht’ geen hocus pocus hoeft te betekenen, en pleit voor een modern vitalisme dat in de structuur van levende cellen zijn eigen zin ontdekt.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
‘Dus toch!’ Over Het grote gebeuren
🖋 Alfred Schaffer
🖋 Alfred Schaffer
‘Schrijvers over schrijvers’, de titel van een reeks waarin Nederlandse literair auteurs schrijven over een volgens hen Heel Goed Nederlands Boek. Alfred Schaffer werd als kleine jongen een beetje bang van Belcampo’s Het grote gebeuren, een verhaal over het einde der tijden in Rijssen. Zou Monty Python misschien geïnspireerd zijn door deze bizarre vertelling?, vraagt hij zich bij herlezing af.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Schrijven aan de afgrond: over ziekte, identiteit en metafoor
🖋 Maaike Hommes
🖋 Maaike Hommes
Hoe kun je het verhaal van een ziekte vertellen? En wat vertelt een ziekte over de persoon die ermee moet leven? Susan Sontag liet in haar essay Ziekte als metafoor zien hoe complex het is om deze vragen te beantwoorden omdat ziekte, taal en identiteit verweven zijn geraakt. Maaike Hommes vroeg zich af hoe auteurs omgaan met die verwevenheid en las Hanna Bervoets’ Welkom in het Rijk der zieken, Kleinzeer van Nadia de Vries, Bodyminds Reimagined van Sami Schalk en Siri Hustvedts The Shaking Woman.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)
Pappie Susan Sontag
🖋 Persis Bekkering
🖋 Persis Bekkering
Persis Bekkering had een eigen Susan Sontag. Van deze SS mocht ze haar serieusheid omarmen en zoveel lezen als ze wilde: Sontag was haar rolmodel, haar demon, haar daddy. Nu de biografie Sontag van Benjamin Moser is verschenen, weet ze dat ze niet de enige is met een hoogsteigen Sontag en ontdekt ze wat er schuilgaat achter dit ideaalbeeld van eruditie. En dat is niet altijd fraai.
* Verder lezen én de Boekengids steunen? Word nu abonnee. (Al abonnee? Log dan eerst even in.)