Op naar Suriname
Thalia Ostendorf

Tussen 1970 en 1990 kozen meer dan 200.000 Surinamers voor een leven in Nederland. Inmiddels zoeken hun in Nederland opgegroeide kinderen van de tweede en derde generatie steeds zichtbaarder naar hun roots, ook in de literatuur. Dat nauwelijks bekende land, die oud-kolonie, met zijn in vele opzichten verzwegen en verdrongen geschiedenis, wat is dat eigenlijk voor een plek, wat valt er voor hen nog te vinden – en wat zeggen hun persoonlijke zoektochten over Suriname, over Nederland, maar vooral over deze schrijvers, vraagt Thalia Ostendorf.


Lees verder →

Zijn we er klaar voor? Astronomie en buitenaardse intelligentie
Robert van Leeuwen

Harvard-sterrenkundige Avi Loeb is ervan overtuigd dat buitenaardse wezens ons heelal hebben onderzocht en dat de sporen daarvan waarneembaar zijn. De mens in het algemeen en zijn collega-natuurkundigen in het bijzonder zijn alleen nog niet klaar voor deze constatering. Robert van Leeuwen neemt Loebs theorieën en positie in zijn vakgebied onder de loep.


Lees verder →

Gastvrijheid, gelijkheid en intimiteit in een unheimische wereld
Lisa Doeland

Rebecca Tamás, Strangers: Essays on the Human and the Nonhuman (Makina Books 2020), 114 blz.

Als iets het moderne denken kenmerkt, dan is het wel een verlangen naar zuiverheid. Dat streven is echter een illusie – zo’n oorspronkelijke zuivere staat van zijn heeft nooit bestaan – en bovendien uitsluitend: het is veelal de (witte, mannelijke westerse) mens die bepaalt welk leven als ‘zuiver’ geldt. In het tijdperk van het antropoceen zullen we moeten leven in en met een beschadigde, unheimische wereld en ons open moeten stellen voor het onwelkome, onwelgevallige en vreemde, betoogt Lisa Doeland aan de hand van Rebecca Tamás’ Strangers.


Lees verder →

Wil de echte Cleveringa opstaan? De erfenis van 26 november 1940
Maarten Asscher

Kees Schuyt, R.P. Cleveringa: recht, onrecht en de vlam der gerechtigheid (Boom 2019), 592 blz.

De invloed van R.P. Cleveringa, bekend van zijn openlijke protest tegen de anti-Joodse maatregelen van de Duitse bezetter aan de Leidse universiteit, reikt verder dan de jaarlijkse Cleveringa-lezing aan de universiteit. Maarten Asscher kijkt opnieuw naar zijn nog altijd grote invloed op rechtsfilosofen en Nederlandse politici en gaat daarbij op zoek naar Cleveringa’s eigen inspiratiebronnen.


Lees verder →

Het begrip antisemitisme: definities en politisering
Yolande Jansen

Hannah Arendt, Antisemitisme (Boom 2021), 280 blz.

Bij het verschijnen van de eerste Nederlandse vertaling van Hannah Arendts Antisemitisme (1951) concludeert Yolande Jansen dat Arendts bijdrage vooral schuilt in het inzicht dat antisemitisme en de Holocaust in continuïteit met kolonialisme, imperialisme en racisme moeten worden begrepen. De les die wij daaruit nu kunnen trekken is vooral dat minderheden vragen om hun religieuze achtergronden in het publieke leven onzichtbaar te maken niet garandeert dat deze achtergronden van minder politiek belang worden – eerder het omgekeerde.


Lees verder →

De aard van het beestje
Hans Ulrich Jessurun d’Oliveira

Hannah Arendt, Antisemitisme (Boom 2021), 280 blz.

Bij het verschijnen van de eerste Nederlandse vertaling van Hannah Arendts Antisemitisme (1951) vraagt Hans Ulrich Jessurun d’Oliveira zich vooral af of Arendts hoofdthese – dat de Joden het slachtoffer waren van een conflict tussen het negentiende-eeuwse hoogtepunt van de natiestaat enerzijds en de toekenning van het staatsburgerschap aan de joden anderzijds – de confrontatie met de Nederlandse casus wel overleeft. Het antwoord laat zich raden, en voorspelt weinig goeds voor haar analyse, al legt die de vinger wel op de zere plek.


Lees verder →

Joodse emancipatie à la Arendt
Marieke Borren

Hannah Arendt, Antisemitisme (Boom 2021), 280 blz.

Bij het verschijnen van de eerste Nederlandse vertaling van Hannah Arendts Antisemitisme (1951) ziet Marieke Borren de denker al haar vermogens inzetten om te begrijpen waarom uitgerekend de Joden het slachtoffer werden van de nationaalsocialistische vernietigingsmachine. Dat ze daarbij wil laten zien dat zij niet louter slachtoffer waren, is volgens Borren het beste te beschouwen als een logische consequentie van haar toewijding aan de politieke emancipatie – in plaats van de sociale assimilatie – van deze groep.


Lees verder →

Overal en nergens
Arnon Grunberg

Hannah Arendt, Antisemitisme (Boom 2021), 280 blz.

Bij het verschijnen van de eerste Nederlandse vertaling leest Arnon Grunberg Hannah Arendts Antisemitisme (1951). In plaats van ‘gebrek aan liefde voor het Joodse volk’ ziet hij vooral een principiële weigering om te stoppen met denken. Natuurlijk, Arendt roeit met haar persoonlijke, historische en analytische riemen – en dus met haar beperkingen. Maar voor Grunberg is ze vooral een denker die wordt gedreven door de ‘overtuiging dat de waarheid een zoektocht is die niet ophoudt, dat waarheid nooit iets kan worden wat je bezit’. Wie erin slaagt zo te denken, zet nogal wat op het spel.


Lees verder →

Het cadeau van een dankbare lezer
Marjoleine de Vos

Lodewijk Verduin, Eenzaamheid in eindeloos meervoud: het oeuvre van Jeroen Brouwers (Atlas Contact 2021), 256 blz.

Uit enthousiasme en nieuwsgierigheid nam Lodewijk Verduin het op zich iedere bladzijde van Jeroen Brouwers’ grootse oeuvre te behandelen in zijn boek Eenzaamheid in eindeloos meervoud. Het is een plezier, voor de betreffende schrijver en voor de lezer, om zo door een oeuvre geleid te worden, schrijft Marjoleine de Vos.

Beste lezer,

de Nederlandse Boekengids is een geheel zelfstandig tijdschrift en is volledig afhankelijk van abonnees en adverteerders. Als u nu een abonnement neemt, is niet alleen deze bijdrage al meteen te lezen, maar bovendien al onze eerdere stukken en nummers. Sluit hier uw abonnement af.

Met boekengroet,

de redactie van de Nederlandse Boekengids

Quentin Skinner: een geschiedenis
Rob Hartmans

Quentin Skinner, The Foundations of Modern Political Thought, 2 delen: The Renaissance en The Age of Reformation (Cambridge University Press 1978), 305 en 405 blz.

Keer op keer wijst Quentin Skinner, bekend als historicus van de Cambridge School, ons op het belang van retorica en de historische en genealogische benadering van denkers als Machiavelli, Hobbes en Locke. Rob Hartmans bespreekt zijn invloedrijkste publicaties: ‘Wie minder rigide is en meer historisch besef heeft, treft in Skinners boeken een enorme rijkdom aan kennis en inzicht aan.’

Beste lezer,

de Nederlandse Boekengids is een geheel zelfstandig tijdschrift en is volledig afhankelijk van abonnees en adverteerders. Als u nu een abonnement neemt, is niet alleen deze bijdrage al meteen te lezen, maar bovendien al onze eerdere stukken en nummers. Sluit hier uw abonnement af.

Met boekengroet,

de redactie van de Nederlandse Boekengids

Lees meer uit de Nederlandse Boekengids