Naar een heroïek van de terugtocht
De waterschapsverkiezingen komen er weer aan. Wie loopt er warm voor; wat is er eigenlijk te kiezen? Steven van Schuppen legt drie nieuwe Nederlandse wateratlassen naast elkaar en ziet de olifant in ons laagland: Nederland is een delta, de zeespiegel stijgt almaar sneller dan voorspeld en de rivieren worden steeds grilliger. Ruimtelijke ordening is een kwestie van de lange adem: momenteel leggen we de laatste hand aan plannen die al meer dan twintig jaar oud zijn. Nog altijd kijken we maar een paar decennia vooruit. En terwijl wij pappen en nathouden halen de klimaatprognoses ons in. De tijd is rijp voor een kentering in het denken over onze relatie met het wassende water: van een heroïek van strijd en beheersing naar een heroïek van de terugtocht. Een aanzet tot een planologie van de eenentwintigste-eeuwse Wüstung.
Islam in de Verlichting: de republiek der Arabische letteren
In het Europa van de Verlichting werden de Islam en de Arabische wereld met een veel welwillender blik beschouwd dan daarvoor (en daarna). Michiel Leezenberg bespreekt Alexander Bevilacqua, die met zijn Republic of Arabic Letters een nuttige correctie levert op het nog altijd gangbare beeld van de Arabische en Europese intellectuele tradities als twee gescheiden werelden.
‘Stories are great!’, of: de eeuwige ontdekking van Rome
In discussies over toerisme wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen de reiziger, die andere plekken op de wereld bezoekt ter lering, en de consumptietoerist, die dat louter doet ter vermaak. Historicus Aimée Plukker neemt, naar aanleiding van een aantal recente boeken over Rome, het toerisme naar de stad door de eeuwen heen onder de loep, en laat zien dat educatief en zuiptoerisme altijd al verweven waren.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Hoe goede intenties en slechte ideeën de universiteit verpesten
Geerten Waling bespreekt Jonathan Haidt en Greg Lukianoffs pleidooi voor academische diversiteit en tegen de ‘de-platforming’ van rechtse én linkse sprekers aan Amerikaanse universiteiten. Welke lessen kunnen Nederlandse universiteiten hieruit trekken?
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Decadentie, fascisme en Joodse zelfhaat: over Cioran & Sebastian
Aan de hand van de levens en werken van twee Franse Roemenen, denker Emil Cioran en romancier Mihail Sebastian, vertelt Arnold Heumakers hoe hun omgang met de vragen van hun tijd – antisemitisme, Westerse decadentie, de joodse identiteit, fascisme en communisme – hun verstrengelde levenspaden onherroeppelijk tekenden.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Vivaldi’s vernieuwing: Juditha Triumphans
Een Venetiaanse priester, een onwaarschijnlijke muzikale ontdekking en een bloederige onthoofding: Jan van den Bossche en Diederik Burgersdijk duiken in de geschiedenis en betekenis van Juditha Triumphans, Antonio Vivaldi’s enige overgeleverde oratorium, dat momenteel voor het eerst als opera in Nederland wordt uitgevoerd. Donderdag 7 februari 2019 is de laatste voorstelling te zien bij De Nationale Opera.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Het publieke geheim van de publieke ruimte
Het expliciteren van de spelregels van de publieke ruimte is meestal contraproductief. Deelname aan het publieke verkeer betekent juist inwijding in een complex geheel van onuitgesproken handelingen, rituelen en uitwisselingen. Pieter Hoexum waagt zich, met behulp van vijf titels en een foto-tentoonstelling, toch aan het geheim van de straat als openbaar (t)huis – niets bijzonders, vriendelijk, en vooral: met gepaste afstand.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Franstalige dinosauriërs in de Vlaamse hoofdstad
De iguanodonfossielen die halverwege de negentiende eeuw in de mijnschachten van Bernissart gevonden werden maakten de afgelopen anderhalve eeuw niet alleen twee wereldoorlogen en de ontwikkeling van de paleontologie tot volwassen wetenschap mee. Jelle Reumer laat zien hoe dit 'Waalse' erfgoed ook getekend is door de moeizame relatie tussen de erfgoedvertogen van de verschillende Belgische gewesten.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Geerten Waling aan Rob Hartmans, 28/1/2019
Rob Hartmans en Geerten Waling schrijven elkaar over twee biografieën: Remieg Aerts' Thorbecke wil het: biografie van een staatsman en Jaap Verheuls De Atlantische pelgrim: John Lothrop Motley en de Amerikaanse ontdekking van Nederland. Waling: 'Het mooiste aan een goede biografie is als die niet alleen een persoonsgeschiedenis begrijpt en doorvoelt, maar ook door het bekende ‘sleutelgat’ een blik biedt op de tijd waarin de geportretteerde leefde.' Hartmans: 'Toegegeven, met 886 bladzijden is Thorbecke natuurlijk een forse pil, maar jezus, mag het ook, bij de met afstand belangrijkste politicus van de negentiende eeuw?'
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Reusachtige zin om te zinderen: Piet Gerbrandy leest Polet
Toen dichter Sybren Polet overleed bleek er op zijn bureau een complete nieuwe bundel te liggen: een klein monumentje voor deze experimentele prediker van de 'posthistorische mens'. Piet Gerbrandy leest Polet, langs onverstoorbare minusmorfemen en blanco obolen, optimistisch en onverstoorbaar.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
De fatale groei van ongelijkheid: conjunctuur of constante?
Sinds de financiële crisis van 2007 en de publicatie van Piketty's Kapitaal in de 21e eeuw staat economische ongelijkheid weer stevig op de politieke agenda. Nico Wilterdink bespreekt twee titels die Piketty's project nog verder doortrekken en de conjunctuur en toename van ongelijkheid over een veel grotere historische tijdsspanne inzichtelijk maken. Hoe somber is de conclusie die we daaruit moeten trekken?
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Alle wegen leiden naar WOII (behalve die naar de toekomst)
Het bestuderen en interpreteren van de Tweede Wereldoorlog had lang als doel de herinnering aan de oorlog over te dragen aan jongere generaties: hoe hadden deze verschrikkingen kunnen gebeuren en hoe konden ze in de toekomst worden voorkomen? Maar de oorlog is ook het bestuderen waard om de wereld van nu te begrijpen. Christien Brinkgreve en Rineke van Daalen bespreken twee recente publicaties, van Keith Lowe en Philipp Blom, over de doorwerking van de Tweede Wereldoorlog in het heden en bepleiten het belang van individuele geschiedenissen voor de reconstructie van collectieve verhalen.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
De wereldgeschiedenis van de Nederlandse identiteit
In navolging van Histoire mondiale de la France verschenen ook van Nederland en Vlaanderen 'wereldgeschiedenissen'. Zij deden niet zo veel stof opwaaien als hun Franse evenknie, maar dat maakt deze publicaties niet minder belangrijk. Larissa Schulte Nordholt laat zien dat door het lokale vanuit het globale te benaderen we niet alleen onze historische kennis van Nederland verbreden, maar ook verder leren kijken dan de illusie van strikt nationale geschiedenissen.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Donkere tijden: de kunst van verzet, het verzet van de kunst
Hoe obsessiever we de wereld proberen te berekenen, des te onbekender en complexer die verschijnt. Zelfs programmeurs weten soms niet meer hoe hun algoritmes precies werken. De rest moet het doen met magische formules als Ze hebben je data. Juist op het moment dat technologie en, zo heet het, rationaliteit, onze wereld haast volledig bepalen speelt de verbeelding een grotere rol dan ooit tevoren. Aan de hand van twee nieuwe boektitels onderzoekt Dirk Vis de stelling dat we leven in een nieuwe Dark Age, en laat hij zien dat het aan ons is om de wereld elke dag opnieuw voor te stellen.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Tot het zwaard valt: Poetins Rusland in vier romans
Elk land wordt, als je er lang genoeg naar kijkt, een raar land, bevolkt door curieuze mensen. Toch is Rusland voor de hedendaagse buitenstaander nog net wat vreemder dan de meeste landen. Raymond van den Boogaard bekijkt het moderne Rusland van Poetin door de lens van vier recente romans, om te zien of ze iets kunnen veranderen aan onze bevreemding.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Tot Nederlander gemaakt worden: de urgentie van de neerlandistiek
Het aantal studenten dat zich jaarlijks aan een studie Nederlands waagt is teruggelopen, zelfs zo erg dat de studie aan sommige universiteiten op het punt van opheffing staat. En dat terwijl er in de huidige Nederlandse samenleving de nodige problemen spelen die juist door de neerlandistiek het hoofd geboden kunnen worden. In een reeks essays over de urgentie van de neerlandistiek identificeren verschillende specialisten die problemen en de koers die het vakgebied zou moeten varen om ze te adresseren. De discussie werd geopend door Frans-Willem Korsten en wordt nu vervolgd door Saskia Pieterse, docent Nederlands aan de Universiteit Utrecht. Zij stelt voor dat neerlandici het voortouw zullen nemen in sociologisch onderzoek naar de processen die iemand tot Nederlander maken.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Je est un autre: over identiteitspolitiek
In Nederland en daarbuiten wordt het politieke debat steeds vaker uitgevochten langs de lijnen van identiteit en de aanspraak op erkenning die verschillende groepen maken. Marjolijn Voogel bespreekt drie nieuwe titels die de zin en onzin van identiteitspolitiek ontleden, en hoopt zo een manier te vinden om met de verdere polarisering tussen identiteiten om te leren gaan.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
De persoonlijke herinnering ís geschiedenis: een weerwoord
Kester Freriks reageert op Remco Rabens zeer kritische bespreking van zijn pamflet Tempo doeloe, een omhelzing: 'De vele duizenden lezers van de boeken van Haasse, van Rob Nieuwenhuys en zijn fotoboeken over Tempo doeloe, een verzonken wereld 1870-1920 (1981), lezers van F. Springer en Van Dis, maar ook van Alfred Birney en Pramoedya Ananta Toer hebben één ding met elkaar gemeen: ze voelen zich verbonden met Nederlands-Indië. Deze mensen kan niet zomaar verweten worden dat ze onderdeel uitmaken van een door en door kwalijk systeem. Als je, zoals Van Walsum benadrukt, ‘de overzeese geschiedenis uitsluitend een oefening in hedendaags moralisme’ noemt, dan sluit je de ogen voor de betekenis van die geschiedenis voor de mensen die ermee verbonden zijn.'
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Hollands Glorie: Blokker, Gazelle, Hema en Van Heek
Vier iconische Nederlandse familiebedrijven, vier roerige geschiedenissen – Roel Janssen neemt vier boeken, over HEMA, Blokker, Gazelle en Van Heek, onder de loep. Over steenrijke families, private equitybarbaren, en onwaarschijnlijke ontsnappingen.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)
Het huis van de schrijver: Stevens over Meijsing
‘Schrijvers over schrijvers’, de titel van een reeks waarin Nederlandse literair auteurs schrijven over een volgens hen Heel Goed Nederlands Boek. Herman Stevens bespreekt Malocchio van Geerten Meijsing uit 2003, een van de weinige Nederlandse romans over ouderschap, met de linkerhand geschreven bovendien, en daarom een moedig boek.
* Deze inhoud is alleen voor abonnees. Word nu abonnee en lees meteen verder. (Bent u al abonnee, maar kunt u hieronder niet verder lezen? Log dan eerst even in, linksboven onder ons logo.)