Zoeken naar het verhaal voor de 21e eeuw

'May you live in interesting times.' Politici, beleidsmakers, wetenschappers en kunstenaars lijken bevangen door deze Chinese vloek. De eenentwintigste eeuw is nog pril, maar de grip op ‘interessante’ maatschappelijke problemen lijkt ver weg. De kredietcrisis, de eurocrisis, de Britten die voor ‘splendid isolation’ kiezen, de opkomst van Trump; de lijst kan met gemak worden uitgebreid. Populisme, nationalisme, vreemdelingenhaat, maar ook een afkeer van het kapitalisme en een voorzichtig terugkerend geloof in centrale planning doen velen terugdenken aan de jaren dertig en de oorlogsjaren. Ook toen heerste er een verwoed debat over welk systeem – kapitalisme of socialisme – de welvaart het beste zou dienen. John Maynard Keynes, die ervoor pleitte de Grote Depressie met een sterk sturende overheid te corrigeren, nam in die tijd een middenpositie in. De onzichtbare hand van de markt bleek er soms faliekant naast te kunnen zitten. Daarom moest het kapitalisme met de helpende hand van de overheid tegen de kapitalisten beschermd worden. In de jaren zeventig en tachtig sloeg dat optimistische beeld om: de keynesiaanse sturende overheid werd plots als obstakel gezien voor de economische potentie van privaat initiatief en de vrije markt.