2016#1 (februari / maart)

Toen & Nu

oudheid

Bye, bye, Greeks. De metamodernistische renaissance van het antieke Rome

door David Rijser

Een opmerkelijke reeks boeken over het antieke Rome laten zien dat er een nieuwe fase van de Europese cultuurgeschiedenis aanbreekt: niet meer de Grieken, maar de Romeinen zijn het klassieke klankbord voor de vroege eenentwintigste eeuw. Waarom?
geschiedenis

De verbroken geschiedenis van Wrocław

door Siegfried Huigen

Het Poolse Wrocław is samen met het Baskische San Sebastián gekozen tot Europese culturele hoofdstad van 2016. Dankzij een rechtstreekse vliegverbinding vanuit Eindhoven is Wrocław gemakkelijk bereikbaar. In de gerestaureerde binnenstad is het aangenaam toeven op de terrasjes van de grote markt (Rynek), of je kunt langs de Oder en over de talrijke bruggen naar de Odereilanden wandelen. Bij de oude dierentuin en aan de rand van uitgestrekte parken bevindt zich de Hala Stulecia, in 1913 gebouwd als Jahrhunderthalle en destijds het gebouw met de grootste koepel ter wereld. Dichtbij de Hala Stulecia bevinden zich ook gebouwen van de door de Deutsche Werkbund georganiseerde Wohnung- und Werkraumausstellung (Wuwa) uit 1929, in de beste Bauhausstijl.
geschiedenis geschiedenis

Isaiah Berlin. Meester op de korte baan

door Rob Hartmans

Onlangs verscheen het slotdeel van Isaiah Berlins geselecteerde brieven – de  drieduizend pagina’s vormen nog maar een vijfde van zijn complete correspondentie. De Russisch-Joodse filosoof die tot Engelsman naturaliseerde, laat zich erin kennen als een erudiet en zeer onderhoudend schrijver, die naast zijn ideeën ook graag roddels deelde.
geschiedenis

De tijd en zijn beul

door Arthur Eaton

‘Het onderwerp van de geschiedschrijving is tijd.’ Dat schrijft historicus Jacques Le Goff (1924-2014) aan het begin van zijn laatste boek, dat in september in het Engels verscheen als Must We Divide History Into Periods? Het werk is zijn zwanenzang. Vlak na de publicatie van de Franse editie overleed de auteur.
geschiedenis

Europeanen zonder eigenschappen: interview met Olivier Boehme

door Esther Wils

In maart verschijnt bij Uitgeverij Polis Europa: een geschiedenis van grensnaties, een studie van historicus Olivier Boehme. In zijn werk komen politieke, maatschappelijke, sociaalhistorische en culturele dimensies samen. De relevantie ervan voor het actuele debat is niet mis te verstaan: in zijn nieuwste boek wordt door middel van diepgravende historische arbeid een veronachtzaamd ideaal afgestoft, onder het motto van Thomas Mann: ‘Aber Mittlertum selbst ist Geist.’

Politiek & Maatschappij

publieke ruimte

De Lichtstad als laboratorium

door Pieter van den Blink

Het voornemen om het recent verschenen Les nuits parisiennes te bespreken, werd – zacht gezegd – ingehaald door de feiten van de nacht van 13 november 2015. De politieke en sociale werkelijkheid van de banlieue drong die nacht in een orgie van geweld het Parijse nachtleven binnen. Pieter van den Blink bespreekt twee recente titels die licht werpen op het waarom, en die de toekomst heel verschillend tegemoet zien: de een met vertrouwen, de ander zeer somber.
cultuurkritiek publieke ruimte

Ogen op straat

door Tracy Metz

Het eerste hoofdstuk van het beroemde boek van stadschroniqueur en activiste Jane Jacobs heet ‘The Peculiar Nature of Cities’, zeg maar: de eigenaardige aard van steden. Daarvan gaan het eerste, tweede en derde deel allemaal over de stoep. Terecht natuurlijk, want de stoep – net als pleinen, maar er zijn meer stoepen dan pleinen – is als circulatie-, speel- en ontmoetingsruimte het kloppend hart van de stad.

Kunst & Literatuur

biografie

Joodse familiegeschiedenis. De struikelstenen van de literaire non-fictie

door Marja Vuijsje

‘Zowel in de herdenkingscultuur als in de literaire non-fictie heerst een enorme honger naar persoonlijke verhalen om de catastrofe die Holocaust is gaan heten voelbaar te maken,’ constateert Marja Vuijsje die in 2012 Ons kamp schreef, over haar eigen Joodse familie. Drie voorbeelden onderstrepen hoe verscheiden die Joodse levens eruitzagen.
boekencultuur

De uitgeverij als vluchtheuvel

door Maarten Asscher

Het is een opvallend en op het eerste gezicht onlogisch gegeven dat enkele van de meest succesvolle literaire uitgevers in de afgelopen eeuw ballingen waren, vreemdelingen die vrijwillig of onvrijwillig van elders kwamen en zich in een nieuw land ontpopten als spreekbuis voor belangrijke auteurs en hun boeken. Dat is onlogisch, omdat je immers zou verwachten dat een uitgever het in het bijzonder moet hebben van een wijdvertakt netwerk in het literaire milieu van een land, dat hij een grote locale (talen)kennis nodig heeft die hem in staat stelt om de beste nieuwe schrijvers te herkennen en dat hij vertrouwd moet zijn met de commerciële en publicitaire mogelijkheden van de markt waarop hij actief is. Maar er zijn nogal wat voorbeelden die deze veronderstelling ontkrachten.
boekencultuur

Kyujanggak. Bibliotheek, onderzoeksinstituut, academie en uitgeverij

door Boudewijn Walraven

Achter een van de koninklijke paleizen in Seoul, waar elke dag drommen toeristen hun selfies maken, ligt een bos met wat lage heuvels dat de overgang vormt naar de bergen die de oude stad aan de noordkant afschermen. Het is de Piwŏn, de ‘geheime tuin’ van het paleis, in de eerste plaats bedoeld voor de persoonlijke genoegens van de leden van de koninklijk familie. Maar daar ligt ook de koninklijke bibliotheek, de Kyujanggak, weerspiegeld in het water van een iets lager gelegen vijver. Oorspronkelijk was het vooral een koninklijk huisarchief, dat de geschriften en kalligrafie van de koningen bewaarde, totdat in 1776 Koning Chŏngjo er de dag na zijn troonsbestijging een echte bibliotheek van maakte, en tegelijkertijd een onderzoeksinstituut, een academie en een uitgeverij.

Wetenschap & Wij

klimaat

Lost City

door Frans W. Saris

Oceanografen hebben waarschijnlijk de kraamkamers van het leven op aarde ontdekt. Op de zeebodem in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan, op het Atlantis-gebergte, staan torenhoge schoorstenen. Hierin reageren waterstof en CO2 tot formaldehyde, methanol, methaan en legio andere organische moleculen, de fundamentele bouwstenen van het leven. Wij kunnen van de natuur leren hoe CO2 te recyclen in plaats van het uit onze schoorstenen en uitlaatpijpen zomaar de atmosfeer in te blazen of het te begraven.
filosofie

Het hemd en de rok. De blinde vlek van het altruïsme

door Jan-Hendrik Bakker

Het is eind december 2015. Voor het postkantoor van Raqqa, hoofdstad van het zelfverklaarde Islamitische Kalifaat, executeert Ali Saqr, terwijl honderden mensen toekijken, zijn eigen moeder. Ali moet nog maar twintig jaar oud zijn geweest, zijn moeder, Lena, even in de veertig. Ze had geprobeerd haar zoon ervan te overtuigen samen met haar Raqqa te ontvluchten omdat ze vreesde dat IS op den duur het onderspit zou delven tegen de internationale machten en hij dan zou omkomen in de daarop volgende chaos. Lena was bezorgd om de toekomst van haar zoon. Dat nam Ali haar echter niet in dank af. Hij gaf zijn moeder aan bij de revolutionaire autoriteiten, die haar ter dood veroordeelden en Ali opdroegen het vonnis ten uitvoer te brengen.
Advertentie
Nouvelles Voix-programma