2016#5 (oktober / november)
Politiek & Maatschappij
publieke ruimte
technologie
democratie
geopolitiek
Auke Hulst over verval in Amerika
door Auke Hulst
Wie leeft tussen de overblijfselen van een beter verleden, gelooft graag een charlatan die een terugkeer naar datzelfde verleden belooft.
- Matthew Christopher, Abandoned America: The Age of Consequence (JonGlez Publishing 2014), 240 blz.
- Matthew Christopher, Abandoned America: Dismantling The Dream (Carpet Bombing Culture 2016), 24 blz.
- Jordy Meow, Abandoned Japan (JonGlez Publishing 2015), 256 blz.
Googles Technate: spelen in een hof van heden, met commandotoren
door Elsbeth Ronner
Architecte Elsbeth Ronner zag de plannen voor het nieuwe Google-hoofdkantoor en moest onwillekeurig denken aan het werk van Reyner Banham, R. Buckminster Fuller en Johan Huizinga. Wat voor spel is het, dat Google en zijn architecten spelen?
- R. Buckminster, Fuller Operating Manual for Spaceship Earth (Lars Müller Publishers 2014), 152 blz.
- Reyner Banham, Theory and Design in the First Machine Age (MIT Press 1980), 344 blz.
- Johan Huizinga, Homo ludens: proeve eener bepaling van het spel-element der cultuur (Amsterdam University Press 2010), 220 blz.
Duitse delingen
door Steven van Schuppen
Duitsland: ooit de plaag van Europa, nu onze grote betrouwbare oosterbuur. Maar de reus lijkt te wankelen, ten prooi te vallen aan ‘de Duitse ziekte’. Gaat het wel goed daar in het oosten? Steven van Schuppen neemt de temperatuur.
- Marcel Fratzscher, Verteilungskampf. Warum Deutschland immer ungleicher wird (Hanser 2016), 264 blz.
- Willem Melching, Waarom Duitsland? Leider van Europa tegen wil en dank (Prometheus 2016), 208 blz.
- Oliver Decker e.a., Die enthemmte Mitte. Autoritäre und rechtsextreme Einstellung in Deutschland (Psychosozial 2016), 249 blz.
Onkunde, onbegrip en onbehagen: Turkije in Nederland nu
De vierhonderd jaar oude betrekkingen tussen Nederland en Turkije waren nog nooit zo nauw als nu, en nog nooit zo slecht. We zien een re-actualisatie van middeleeuwse vijandbeelden en cliché’s die het zicht op de culturele en politieke realiteit belemmeren. Dit betekent een gevaar voor onze samenleving en leidt tot onnodig veel spanningen tussen de 'echte' Nederlanders en de niet minder echte Turkse Nederlanders. Wat is er toch aan de hand? Een pleidooi tegen snelle meningen en reacties en voor kennis en onderzoek.
- Joost Lagendijk, Erdoğan in een notendop (Prometheus 2016), 176 blz.
- Ciğdem Akyol, Erdoğan. Die Biografie (Herder 2016), 383 blz.
- Joost Lagendijk & Nevin Süngür, De Turken komen eraan! Alles wat iedereen over Turkije moet weten (Prometheus 2013), 237 blz.
- Roger Davison, Reform in the Ottoman Empire. 1856-1876 (Princeton University Press 2016), 494 blz.
- Erik-Jan Zürcher, Turkije. Een Moderne Geschiedenis (Amsterdam University Press 2015), 511 blz.
- Betsy Udink, Meisjes van Atatürk, Zonen van de Sultan. Verhalen uit Turkije (Atlas Contact 2015), 320 blz.
Toen & Nu
dekolonisatie
geschiedenis
Schuld en onschuld in postkoloniaal Nederland
door Remco Raben
Voor wie dacht dat Nederland zijn koloniale verleden wel zo’n beetje achter zich had gelaten, zijn het verrassende tijden. In plaats van het onaangeroerd weg te laten zakken in een steeds verder verleden, bevraagt een nieuwe generatie postkoloniale Nederlanders de koloniale nalatenschap juist met steeds meer verve. Tot groeiend begrip en onbegrip. Met hun verdiensten en gebreken wijzen twee belangrijke recente bijdragen aan het debat ons wellicht de richting voor een volgende stap.
- Gloria Wekker, White Innocence: Paradoxes of Colonialism and Race (Duke University Press 2016), 240 blz.
- Ewald Vanvugt, Roofstaat. Wat iedere Nederlander moet weten (Nijgh & Van Ditmar 2016), 856 blz.
Hitlers program
door Arnold Heumakers
De nieuwe Duitse editie van Mein Kampf die begin dit jaar verscheen heeft in de Nederlandse pers opvallend weinig aandacht gekregen. Hoe komt dat, en is het terecht? Het feit dat Mein Kampf voor het eerst sinds 1945 weer legaal kon verschijnen, werd uiteraard wel als nieuwsfeit gemeld. Maar veel…
- Bezorgd door Christian Hartmann, Thomas Vordermayer, Othmar Plöckinger & Roman Töppel, Mein Kampf. Eine kritische Edition (Institut Für Zeitgeschichte 2016), 1966 blz.
Wetenschap & Wij
biologie
filosofie
wetenschapsbedrijf
technologie
Hamburgers met een hoge c
door Frans W. Saris
‘Niet de zonde moet verleiden’, waarschuwt Louise Fresco in haar magnum opus, ‘maar het verstandige moet onweerstaanbaar worden.’ Loh en Harmon ontdekten een parallellie tussen het verlies aan biodiversiteit en talenrijkdom. Als we Abram de Swaans Q-waarden voor talen mogen toepassen op ons voedsel blijkt: het gevaar dat het Engels is voor de kleine talen, dat is de hamburger voor de biodiversiteit.
- Louise O. Fresco, Hamburgers in paradise. The Stories Behind the Food We Eat (Princeton University Press 2015), 560 blz.
- Louise O. Fresco, Hamburgers in het paradijs: voedsel in tijden van schaarste en overvloed (Prometheus 2013), 544 blz.
- Abram de Swaan, Words of the World: The Global Language System (Polity 2001), 272 blz.
- Jonathan Loh & David Harmon, Biocultural Diversity: Threatened Species, Endangered Languages (WWF 2014), 56 blz.
Wagner, Nietzsche en het multiculturele ideaal
door Martine Prange
Duitse intellectuelen, filosofen, kunstenaars, schrijvers en politici hebben sinds het verlichte, politieke kosmopolitisme van Kant en het meer romantische, artistieke kosmopolitisme van Herder en Goethe altijd een voortrekkersrol gehad in het debat over Europa’s eenwording en de rol van de natiestaat daarin. Tegenwoordig denken we vooral aan Heinrich Heine, Stefan Zweig en Thomas Mann als erflaters van Goethe en echte ‘Duitse Europeanen’, en aan Jürgen Habermas en Angela Merkel als Duits-Europese voortzetters van het kantiaanse kosmopolitisme. Veel minder bekend is dat ook de politieke en cultuurfilosofie van Friedrich Nietzsche (1844-1900) één grote poging was om à la Goethe en Heine af te rekenen met nationale geborneerdheid en te ‘ver-Europeaniseren’.
Making sense of an overheated world
Nu het werk van zijn onderzoeksgroep in het kader van het interdisciplinaire onderzoeksproject ‘Overheating: The three crises of globalisation. An anthropological history of the early 21st century’ (European Research Council 2011 advanced grant) voltooiing nadert, weet Thomas Hylland Eriksen het zeker: zonder verregaande interdisciplinaire samenwerking op alle niveaus van onderwijs en onderzoek zal de mensheid er hoe dan ook niet in slagen de drie gelijktijdige crises van de globalisering – de economische, de culturele en de klimatologische – het hoofd te bieden. Een kritiek op kennisdomeinen en de academia, én een vurig pleidooi voor radicale interdisciplinariteit en maximale interactie tussen wetenschap, kunst en maatschappij; niet toevallig ook het credo van de Nederlandse Boekengids.
- Thomas Hylland Eriksen, Overheating. An anthropology of accelerated change (Pluto Press 2016), 192 blz.
- Immanuel Wallerstein (red.), Open the Social Sciences: Report of the Gulbenkian Commission on the Restructuring of the Social Sciences (Stanford University Press 1996), 124 blz.
Menselijkheid in het robottijdperk
door Cees Zweistra
Begin deze maand maakte de ING-bank bekend dat zij ondanks een recordwinst ruim vijftien procent van het personeelsbestand zal schrappen. Toenemende digitalisering maakt die stap volgens de ING zowel noodzakelijk als mogelijk, waarmee de bank meegaat in de trend die software-ondernemer Martin Ford op populairwetenschappelijke wijze probeert te duiden. De ‘opmars van robots’ en andere informatietechnologie is een feit, maar hoe ermee om te gaan? In ieder geval niet door ons zonder meer mee te laten voeren op deze golf.
- Martin Ford, De opmars van robots: hoe technologie veel banen zal doen verdwijnen (Q 2016), 328 blz.
Kunst & Literatuur
oeuvre
Het Vietnam van Viet Thanh Nguyen
door John Kleinen
Over geen enkele Amerikaanse oorlog en de gevolgen daarvan zijn meer boeken geschreven en films gemaakt dan over de Vietnamoorlog. En toch zijn we er nog lang niet over uitgeschreven en -gefilmd. Terecht, getuige het verrassende werk van Viet Thanh Nguyen.
- Viet Thanh Nguyen, The Sympathizer (Grove Press 2016), 384 blz.
- Viet Thanh Nguyen, Nothing Ever Dies: Vietnam and the Memory of War (Harvard University Press 2016), 384 blz.
