2022#2 (april / mei)

Politiek & Maatschappij

economie

Het belang van banen, of de belangen van werkenden? Over de politiek van werk

Naomi Woltring is het in grote lijnen eens met Marguerite van den Bergs kritische Werk is geen oplossing, maar plaatst ook voorzichtige kanttekeningen. ‘Uiteindelijk draait het om herverdeling van werk, zorg en ontspanning in een vorm die anderen niet uitbuit.’

Marguerite van den Berg, Werk is geen oplossing (Amsterdam University Press 2021), 186 blz.

feminisme

Een halve revolutie: over de ‘arbeidsemancipatie’ van de moderne vrouw

door Anja Meulenbelt

Van Simone de Beauvoir tot bell hooks en van de generatie van haar moeder tot de #girlboss van nu: Anja Meulenbelt bestrijkt meer dan een paar decennia feminisme in haar bespreking van een handvol recente boeken over vrouwen, moederschap en werk.

Liesbeth Staats, Waarom vrouwen minder werken dan mannen (en dat ook jouw probleem is) (De Bezige Bij 2021), 176 blz.
Sophie van Gool, Waarom vrouwen minder verdienen en wat we eraan kunnen doen (Business Contact 2021), 288 blz.
Margot C. Pol, Is het al zeven uur? Mijn jaar als thuisblijfmoeder (Pluim 2021), 272 blz.
Ragna Heidweiller & Samuel Levie, In voor- en tegenspoed (maar alleen als jij de afwas doet): handboek voor een nieuwe rolverdeling (Nijgh & Van Ditmar 2021), 245 blz.

economie

Staalkaart van het progressieve economengilde

door Paul Teule

Het uitgangspunt dat Paul Teule ontwaart in Economics and the Left is dat economische processen alleen te begrijpen zijn als je ze van meerdere kanten bestudeert. Al hebben de economen die C.J. Polychroniou voor deze bundel interviewde natuurlijk wel iets gemeen: ze zijn allemaal links.

C.J. Polychroniou (red.), Economics and the Left: Interviews with Progressive Economists (Verso 2021), 432 blz.

feminisme

Bevallen van leven en dood tegelijk

door Ira Pronk

‘Wat in mij groeide was in zekere zin mijn maatschappelijke mislukking.’ Annie Ernaux’ beschrijvingen van abortus in Het voorval bieden volgens Ira Pronk een geheel eigen register om over abortus te spreken, dat het gebruikelijke politieke en ethische taalgebruik ontstijgt.

Annie Ernaux, Het voorval (vert. Irene Beckers) (De Arbeiderspers 2022), 104 blz.

Toen & Nu

geschiedenis

De passie en de historicus

door Kristof Smeyers

In Peter Jan Margry’s onderzoek naar een mystieke zieneres uit het Brabantse Welberg treft Kristof Smeyers niet alleen een kleurrijk overzicht van een uiterst ongebruikelijke Nederlandse cultus, maar ook een ode aan de passie van historici: ‘Margry toont de historicus – zichzelf – als iemand die afhankelijk is van anderen en openstaat voor het toeval.’

Peter Jan Margry, Vurige liefde: het geheim rond het Bloedig Bruidje van Welberg (Prometheus 2021), 388 blz.

dekolonisatie

Brieven uit Suriname: lof der zotheid

door Iwan Brave

25 jaar geleden besloot de Surinaams-Nederlandse journalist Iwan Brave Nederland te verruilen voor Suriname, uit onvrede over een minderhedendebat waarin vooral over minderheden gesproken werd, maar zelden met hen. In Brieven uit Suriname blikt hij terug op het Nederland van toen, en naar het Nederland van nu. Hoe staan we ervoor, vanuit De West bezien? Een ongehoord goed verhaal, deel 4: Lof der zotheid.

Kunst & Literatuur

biografie

‘Krijg ik nu ook een eigen ringtone?’ Biografie van een buitenstaander in het centrum

door Lisanne Snelders

Aleid Truijens langverwachte, vandaag verschenen biografie van Hella Haasse, Leven in de verbeelding, problematiseert diens leven en werk als dat van een buitenstaander in het centrum van de Nederlandse literatuur. Lisanne Snelders vraagt zich af hoe oprecht dat gecultiveerde buitenstaanderschap nu eigenlijk is, en in hoeverre we daarin mee moeten willen gaan. Want wat als we Haasse tegelijkertijd ook lezen als auteur in het centrum? Zou zo'n dubbele lezing haar leven en werk niet des te meer betekenis geven?

Aleid Truijens, Leven in de verbeelding: Hella S. Haasse 1918-2011 (Querido 2022), 600 blz.

biografie

Een misplaatste ‘petite princesse’

door Mira Feticu

Vrij van Lea Ypi werd door veel mensen de hemel in geprezen, zo ook door de redactie van dNBg. Maar generatiegenoot Mira Feticu legde de ervaringen van Ypi die opgroeide in communistisch Albanië naast die van haar eigen jeugd in Roemenië, en haar bekroop een ongemakkelijk gevoel.

Lea Ypi, Vrij: opgroeien aan het einde van de geschiedenis (vert. Luud Dorresteyn) (De Bezige Bij 2021), 320 blz.

roman

Op weg met Morrison

door Neske Beks

Onconventioneel, hallucinant en rijk aan symboliek en herkenning: als het aan auteur Neske Beks ligt, is Toni Morrisons derde roman Song of Solomon (of Lied van Solomon) misschien wel haar belangrijkste werk. ‘Song of Solomon is een bijna perfecte uitdrukking van een gemeenschappelijk gemis of pijn.’

Toni Morrison, Lied van Solomon (in de vert. van Piet verhagen) (De Bezige Bij 2020), 384 blz.

schrijvers over schrijvers

Niemendal met een angel

door Nadia de Vries

Ondanks het ongekende commerciële succes van haar roman, wordt Heleen van Royen maar zelden als literair auteur beschouwd. Nadia de Vries leest voorbij reducerende typeringen van de auteur en haar werk: ‘De gelukkige huisvrouw is geen luchtig niemendalletje om een grijze dag mee te verdrijven, maar een literair onderzoek naar mentale kwetsbaarheid en de ogenschijnlijke willekeur van trauma’.

Heleen van Royen, De gelukkige huisvrouw (Lebowski 2013), 304 blz.

beeldende kunst

Beeldende kunst als taal

door Ilse van Rijn

Wat heeft de negentiende-eeuwse kunsthistoricus Aloïs Riegl ons nog te vertellen? Ilse van Rijn bespreekt zijn onlangs bij Zone Books verschenen Historical Grammar of the Visual Arts: 'Terwijl de hedendaagse westerse cultuur nog altijd worstelt met traditionele scheidingen tussen hoog en laag, lichaam en geest, blijkt Riegl die tegenstellingen eind negentiende eeuw al overstegen te zijn.'

Aloïs Riegl, Historical Grammar of the Visual Arts (vert. Jacqueline E. Jung) (Zone Books 2021), 496 blz.

Wetenschap & Wij

biologie

Wat is de mens zonder zijn neus?

door Melle Maré

Wat is de mens zonder zijn neus, en wat is nu eigenlijk een geur? Aan de hand van drie recente publicaties baant Melle Maré zich een weg door de kleur- en geurrijke geschiedenis van de menselijke reuk, van de samenstelling van geuren en parfums tot de culturele verbeeldingen van neuzen.

Caro Verbeek, Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus (Atlas Contact 2021), 232 blz.
Harold McGee, De geuren van de wereld: een ultieme gids voor alles wat we kunnen ruiken (vert. Jacques Meerman) (Nieuw Amsterdam 2021), 624 blz.
Dominique Roque, De geurenverzamelaar: een wereldreis naar de oorsprong van het parfum (vert. Maartje de Kort) (Balans 2021), 280 blz.

filosofie

Leest een berg, kost een beetje

door Tivadar Vervoort

Het is moeilijk om de invloed te overdrijven die de Franse denker Michel Foucault heeft gehad op ons begrip van kennis, macht en hoe we tot subject gemaakt worden. Tivadar Vervoort leest Michiel Leezenbergs recent verschenen inleiding tot Foucaults immense oeuvre – een uitstekend middel om diens onverminderd relevante ideeën te verkennen.

Michiel Leezenberg, Foucault (Athenaeum-Polak & Van Gennep 2021), 168 blz.

biologie

Slimme beesten in een groot heelal

door Pouwel Slurink

Hoe is het toch zover gekomen met u, rechtop lopende, vachtloze en al te slimme aap? Voor een volledig antwoord op die vraag zijn u en wij nog niet ver genoeg doorgeëvolueerd, maar dat de meest bepalende ontwikkelingen in onze verre prehistorie liggen maakt Pouwel Slurink aan de hand van vier recente titels ruimschoots duidelijk.

Jeremy DeSilva, Eerste stappen: hoe rechtop lopen ons mens maakte (vert. Arthur Wevers) (HarperCollins 2021), 368 blz.
Sang-Hee Lee & Shin-Young Yoon, Toen wij nog neanderthaler waren en andere verhalen over de menselijke evolutie (vert. René van Veen) (Karakter 2019), 320 blz.
Dick Slagter, 400.000 generaties: de evolutie van de mens volledig en sluitend verklaard (Percipe et move 2020), 528 blz.
Johannes Krause & Thomas Trappe, De reis van onze genen: onze geschiedenis en die van onze voorouders (vert. Ronnie Boley) (Nieuw Amsterdam 2020), 288 blz.

biologie

Zolang de wind om ons lichaam waait

door Arjen Mulder

‘Onze adem en de wind verbinden ons met alle andere levende wezens op aarde. Niemand is alleen en eenzaam zolang de wind om ons lichaam waait.’ Bioloog Arjen Mulder bespreekt Maja Kooistra’s wervelende onderzoek naar het alomtegenwoordige fenomeen wind.

Maja Kooistra, Wind, waait fluistert buldert draagt blaast vormt bezielt (A3 Boeken 2021), 256 blz.

Midden-Oostenstudies

De dingen die ons ontgaan: ambiguïteit als kern van de islam

door Harald Viersen

Het moderne Salafisme is een reactie op de eerdere westerse filologische obsessie met oerteksten. Helaas onttrekt die filologisch-fundamentalistische muur de geleefde én de historische islamitische realiteit in al zijn ambiguïteit volstrekt aan ons oog en ons begrip. Harald Viersen klimt op Thomas Bauers schouders en tuurt over de muur, naar de wereld die daar te herwinnen is.

Thomas Bauer, A Culture of Ambiguity: An Alternative History of Islam (vert. Hinrich Biesterfeldt & Tricia Tunstall) (Columbia University Press 2021), 323 blz.

gezondheid

Het mysterie van de slaap

door Dalena van Heugten

We zouden best eens wat meer van onze aandacht kunnen besteden aan slapen. Psycholoog en onderzoeker Dalena van Heugten verkent vier inzichten in de optimale nachtrust en pleit voor een groter maatschappelijk bewustzijn van de essentiële rol van slaap in een gezond bestaan.