2016#6 (december / januari)

Kunst & Literatuur

oeuvre

Byatts wachtende wereld

door Leen Huet

Life Writing is veeleer een nieuw academisch begrip dan een nieuw genre; weerspiegelt wellicht een nieuw inzicht van literatuurwetenschappers: een en dezelfde persoon kan wetenschapper en kunstenaar zijn, kunst bevrucht wetenschap en omgekeerd.
biografie oeuvre

A.S. Byatt, op zoek naar hereniging van intellect en passie

door Margot Dijkgraaf

Wat maakt het werk van A.S. Byatt zo bijzonder, zo humanistisch en zo Europees? Margot Dijkgraaf, de afgelopen tien jaar vice-voorzitter van het bestuur dat Byatt dit jaar de Erasmusprijs toekende, probeert er haar vinger erop te leggen. Een laudatio.
roman

Byatt lezen in drie stappen

door Christien Franken

Na ooit als onbevangen lezer gevangen te zijn door Byatts The Game, en na zich vervolgens als wetenschapper decennialang op Byatt en haar oeuvre te hebben gestort, komt Christien Franken tot de conclusie dat er langs de afgelegde weg ergens iets verloren ging. Maar niet voorgoed!
beeldende kunst

It’s the brain, stupid!

door Pim Klaassen

Wie af en toe een boekwinkel binnenloopt of een krant openslaat zal het niet ontgaan zijn dat Dick Swaab, Neerlands bekendste hersenonderzoeker, een nieuw boek geschreven heeft. Swaab zet met Ons creatieve brein. Hoe mens en wereld elkaar maken de geniale breinpromotie uit zijn bestseller Wij zijn ons brein voort. Toch levert hij hiermee…
feminisme

Het eigenaardige aan zwangerschap

door Daan Stoffelsen

Maggie Nelsons De Argonauten verovert na de VS nu ook Nederland. Daan Stoffelsen legt het naast Pamela Erens’ Eleven hours en een aantal andere recente boeken over de vrouwelijke ervaring, en ontdekt hoe juist dit boek overtuigt – door te blijven vragen.
biografie

Levens beschrijven: John Aubrey

door Willem Otterspeer

Toegegeven, het is inderdaad een opmerkelijk vaag containerbegrip, life writing, maar Willem Otterspeer ziet juist in die vaagheid ruimte – voor het doorbreken van genre, voor wijdlopende nieuwsgierigheid, voor leven. Enter: Ruth Scurrs magnifieke levensmozaiëk van John Aubrey.
biografie

De slavernij voorbij?

door Marijke Huisman

‘You have seen how a man was made a slave; you shall see how a slave was made a man.’ Deze sleutelzin uit de autobiografie van Frederick Douglass vertelt in een notendop het verhaal van de man die in 1818 in slavernij was geboren op een plantage in Maryland, maar zijn zinnen al jong op vrijheid zette, zichzelf leerde lezen en schrijven, en in 1838 wist te ontsnappen naar de staat New York. Daar sloot hij zich aan bij de American Anti-Slavery Society, die zijn autobiografie publiceerde als Narrative of the life of Frederick Douglass, an American slave. Written by himself (1845).
boekencultuur

Leven met boeken: Gabriel Harvey

door Kristof Smeyers

‘Je bent wat je eet’, zegt men wel eens, en dat geldt voor niemand méér dan voor lettervreters. ‘Je bent wat je leest’ is een simplistische maar amusante karaktertest. ‘Sharing your shelf is sharing yourself’, zo luidt de leuze van een tumblr-website waar exhibitionistische lezers hun bibliotheek tentoonspreiden (www.shareyourshelf.tumblr.com). In iemands boekenkast kijken is een intieme, voyeuristische sensatie. Ook als die boekenkast al lang niet meer bestaat. Kristof Smeyers kan het weten, want hij werkt al jaren aan een reconstructie van die van Gabriel Harvey.

Wetenschap & Wij

gezondheid

De bewustzijnsclub: verkenningen aan de grenzen van het ‘ik’

door Geerdt Magiels

Met geest heb je verantwoordelijkheid en morele status, zonder geest ben je verwaarloosbaar en verhandelbaar: jij wordt uitgenodigd voor een etentje, de pastinaak belandt op het bord. Maar wat is dat eigenlijk, die geest? En hoe verhoudt die zich tot het lichaam, bij mens en dier? Wetenschappers proberen uit te zoeken hoe dat precies werkt.
biologie

Richard Dawkins’ cijferslot

door Frans W. Saris

In de veertig jaar sinds het verschijnen van The Selfish Gene, zijn debuut, publiceerde Richard Dawkins twaalf boeken. Vanwege zijn mooie metaforen, zoals het ‘cijferslot van de evolutietheorie’, en zijn expliciete provocaties, zoals de The God Delusion, krijgt hij de aandacht die hij verdient en ging nog geen van zijn boeken ‘out of print’. Maar op kritische vragen die zijn leerlingen en vrienden hem stellen blijft hij ook in zijn memoires het antwoord schuldig – en daarmee mist hij een uitgelezen kans op een heel nieuwe relevantie.

Politiek & Maatschappij

cultuurkritiek

Handel in zelfbeelden

door Jamal Ouariachi

Wat verkopen ze eigenlijk, die rocksterren die hun levensverhaal voor ons op (laten) tekenen? Meestal vooral hun persoonlijkheid, zegt Jamal Ouariachi. Helaas, want het zijn geen persoonlijkheden die boeken lezenswaardig maken, maar personages.
dekolonisatie

Ta-Nehisi Coates’ Droom

door Kim Schoof

Ta-Nehisi Coates’ Tussen de wereld en mij blijkt het literaire startschot geweest te zijn voor een hevige discussie over ras en (on)gelijkheid, ook in Nederland.. Ter discussie staat de vermeende volharding van racistische overwegingen in de politiek, en de status van het debat over racisme in de politiek: wie voeren het debat en heeft het wel de gewenste uitwerkingen? Kim Schoof merkt op dat alle besprekingen zich richtten op het onderwerp van het boek in plaats van op de talige verzetsdaad die het boek zélf is. Door Tussen de wereld en mij in de eerste plaats als daad van verzet te lezen, wordt echter duidelijk hoe het boek juist als literair werk een politieke lading draagt.

Toen & Nu

geschiedenis

«Life Writing» en Europese identiteit: Stefan Zweig

door Marleen Rensen

Stefan Zweig (1881-1942) beleeft de afgelopen jaren een opmerkelijke revival. Zijn werk raakt dan ook aan hernieuwd actuele thema’s als vlucht, ballingschap en humanitaire crisis in Europa – thema’s die van levensbelang waren voor de schrijver van Oostenrijks-joodse komaf. Een gevierd auteur in de jaren ’20 en ’30 van de twintigste eeuw, werd Zweig onder Hitler in ballingschap gedreven, om na de Tweede Wereldoorlog in vergetelheid te raken. Maar zijn denken over Europa en wat het is om Europees te zijn, blijven onverminderd relevant, meent Marleen Rensen.
geschiedenis

De Burckhardt-biografie van Werner Kaegi

door Rob Hartmans

Hoewel latere historici vrijwel elke alinea van Jacob Burckhardts Die Kultur der Renaissance in Italien hebben aangevochten, genuanceerd of aangevuld, blijft het een werk dat elke serieuze onderzoeker van dit tijdvak móet lezen. Maar wie was de man die het schreef eigenlijk? Historicus Werner Kaegi deed ooit een gooi hem te duiden, en kwam uit op meer dan vierduizend bladzijden.
geschiedenis

Welterusten, mijnheer de President

door Arthur Eaton

De meeste biografen geven voortdurend psychologische verklaringen voor het handelen van hun onderwerpen – ze beschouwen deze alleen niet als zodanig. Zo niet psychohistoricus Charles Strozier. Een gesprek over zijn fascinatie voor Lincoln (en zijn alter ego 'Gay Lincoln').
oudheid
Advertentie
DNBG_Lefort