2019#5 (oktober / november)

Toen & Nu

oorlog

De muren van België: Filip De Pillecyn en de grenzen van het betamelijke

door Wim Verbaal

De recent heruitgegeven gevangenisdagboeken van collaborateur Filip De Pillecyn vormen een belangrijke getuigenis in de Vlaamse naoorlogse geschiedenis. Dat zijn collaboratie en antisemitisme in de heruitgave niet kritisch gekaderd en zelfs vergoelijkt worden getuigt volgens Wim Verbaal van iets heel anders: het huidige politiek klimaat in Vlaanderen waarin de grenzen van het betamelijke steeds verder worden opgerekt.
dekolonisatie

Een schuchtere beschavingsmissie: Congo in België

door Kristof Smeyers

Regelmatig wordt er in België een standbeeld van Leopold II besmeurd met rode verf – een verwijzing naar het bloeddorstige koloniale regime van de vorst in Congo. Toch staat de dekolonisatie van de Belgische publieke sfeer nog in de kinderschoenen, blijkt uit Kristof Smeyers bespreking van The Leopard, the Lion and the Cock van Matthew Stanard.
kolonialisme

Herinneren, herhalen: koloniale erfenissen in de politiek

door Elizabeth Buettner

‘De typering van Falkland Islanders, radicale verdedigers van een wit Rhodesië, en Ulster-loyalisten als “Britain’s pieds noirs” is politiek provocerend maar stemt tot nadenken.’ Elizabeth Buettner bespreekt Empires of the Mind, waarin Robert Gildea uit de doeken doet hoe het koloniale verleden van de Franse en Britse rijken de hedendaagse politiek blijft bepalen.
oudheid

Herodotus: verteller of geschiedschrijver?

door Piet Gerbrandy

‘Wie Herodotus als geschiedschrijver ziet, moet zich de vraag stellen hoe goed hij zich heeft gedocumenteerd en hoe objectief hij is. Maar dat zijn de verkeerde vragen.’ Piet Gerbrandy leest de nieuwe vertaling van Herodotus’ Historiën, die eindelijk recht doet aan de intelligente en ruimdenkende geest van deze oervader van de vertelkunst.

Wetenschap & Wij

filosofie

Is Schopenhauer het allerbeste voedsel?

door Arnold Heumakers

Van klimaatcatastrofe tot de ondergang van de westerse beschaving: een pessimistische blik op de toekomst lijkt vandaag hoogtij te vieren. Meanderend langs Schopenhauer, Houellebecq en een aantal recente boektitels over doemdenken legt Arnold Heumakers de waarde van pessimisme op de weegschaal.
biologie

Een vervlochten stamboom? Wat DNA ons leert over het leven

door Renée van Amerongen

Zou het wetenschappelijke belangstelling, onze ijdelheid of toch de technologische potentie zijn, die onze interesse in genen zo voedt? Celbioloog en kankeronderzoeker Renée van Amerongen leest twee titels die onze stamboom tot de prehistorie terug ontrafelen, en blikt vooruit op wat gentechnologie ons aan beloftes en gevaren te bieden heeft.
wetenschapsbedrijf

De hypothesemachine: over feiten, intuïtie en cognitie

door Geerdt Magiels

Er is hoop. Je kan jezelf trainen om onbewuste cognitieve reflexen te herkennen, er over na te denken, ze af te wegen tegen redelijke argumenten en bewust je mening bij te sturen. Het gaat niet vanzelf, maar het kan. Bioloog en filosoof Geerdt Magiels legt vier recente boeken over feiten en interpretatie achter elkaar en stapt over.
gezondheid

Klem tussen lichaam en geest: een dualisme met gevolgen

door Rien Vermeulen

Het idee dat de geest en het lichaam onlosmakelijk verbonden zijn, staat centraal in de boeken Intimiteit van klinisch psycholoog en psychoanalyticus Paul Verhaeghe, Cure: A Journey Into the Science of Mind over Body van de Britse wetenschapsjournalist Jo Marchant en de essaybundel De herontdekking van het lichaam. Over de burn-out van Bregje Hofstede. Hoewel al deze auteurs zich kanten tegen het lichaam-geestdualisme, vindt het soms toch via achterdeurtjes zijn weg naar binnen, aldus neuroloog Rien Vermeulen. Hij bespreekt de gevolgen hiervan voor patiënten en hoe Hofstedes essaybundel een mogelijkheid schetst om het dualisme te omzeilen.

Politiek & Maatschappij

cultuurkritiek

In de geest van Julien Benda: de intellectueel als straatvechter

door Jouke Huijzer

De vertaling van cultuurpessimistische klassiekers kan niet los worden gezien van de opkomst van nieuwrechts. Jouke Huijzer betoogt dat Julien Benda’s Het verraad van de intellectuelen binnen dat genre een unieke plaats inneemt, omdat het ‘intellectuelen’ vooral aanspoort zich te verzetten tegen de gevaren van nationalisme en verrechtsing.
feminisme

Is iedereen al feminist? Over de politieke onmacht van popfeminisme

door Annelot Prins

‘Nooit eerder was feminisme zo cool, grappig, en toegankelijk.’ Ongevaarlijk is dat niet, toont Annelot Prins. In hedendaagse claims op een feministisch discours wordt feminisme niet zelden van haar radicaal progressieve potentieel ontdaan.

Kunst & Literatuur

vertalen

Fanon: gevangen in de witte blik

door Grâce Ndjako

Na controverses rondom de Nederlandstalige uitgaven van Margo Jefferson, Colson Whitehead en James Baldwin, werd in de vertaling van Frantz Fanons Zwarte huid, witte maskers het n-woord gebruikt als equivalent voor het Franse nègre. Grâce Ndjako maakt inzichtelijk waarom de vertaling onvoldoende rekenschap geeft van Fanons inzet en project. Zij laat zien dat vertalers van kleur, zwarte denkers en activisten onmisbaar zijn om tot een waardevolle vertaling te komen.
roman

Inzien hoe anderen je zien: vrouwen in de Nederlandse literatuur

door Jesse van Amelsvoort

De literatuur was lange tijd een mannenwereld. Inmiddels is daar wel verandering in gekomen, hoewel schrijvende vrouwen nog steeds vaak langs de mannenlat worden gelegd. Om een eigen plek in de publieke ruimte die de literatuur is te bemachtigen, moeten vrouwen daarom meer doen dan simpelweg hun pen trekken en hun stem laten horen. Wat dat ‘meer’ kan zijn, laat Jesse van Amelsvoort zien in zijn bespreking van recent werk van Bregje Hofstede, Simone Atangana Bekono, Radna Fabias en Hannah van Binsbergen.
schrijvers over schrijvers

Zwampgas en godenpekel: geweld en vrijheid in «Over de gekte van een vrouw»

door Persis Bekkering

‘Schrijvers over schrijvers’, de titel van een reeks waarin Nederlandse literair auteurs schrijven over een volgens hen Heel Goed Nederlands Boek. Persis Bekkering bespreekt Astrid Roemers Over de gekte van een vrouw, waar ze als tiener niet veel van begreep. Niet vreemd, vindt ze nu: de roman is niet alleen experimenteel, maar heeft ook een intersectionele lezing nodig.
interview

‘Talking shit in skinny columns’, een gesprek met Eileen Myles

door Dagmar Bosma

Eileen Myles zou als queer dichter uit een arbeidersgezin nooit als ‘echte’ Amerikaan worden gezien. Reden genoeg om zich in 1991 bij wijze van performance kandidaat te stellen voor het presidentschap. Inmiddels is Myles zo beroemd dat er een personage uit de populaire HBO-serie Transparent op hen werd gebaseerd. Dagmar Bosma en Tessel Veneboer spraken met de experimentele schrijver over de poëzie van het alledaagse, proza dat zich aan alle conventies onttrekt en over de politiek die daarin nooit ver weg is.
Advertentie
Princeton-university-press